Dit artikel is exclusief voor abonnees
Wanneer begon de globalisering?
‘De globalisering kwam op gang in het midden van de negentiende eeuw. Toen konden mensen zonder paspoort de wereld rondreizen en een verblijfsvergunning was niet nodig om ergens werk te vinden. Dat veranderde aan het begin van de twintigste eeuw. Toen begon men de natuurlijke concurrentiestrijd te interpreteren als een strijd tussen naties, met handelsembargo’s en protectionisme als gevolg en uitmondend in de Eerste Wereldoorlog. Iedereen zat daardoor in zijn eigen maatschappij, met zijn eigen ideeën en gebruiken. Pas na de Tweede Wereldoorlog begon de globalisering weer.’
Leidt globalisering niet tot uitbuiting door multinationals?
‘Nee, door de economische globalisering krijgen werknemers in arme landen een salaris dat ze elders in hun land niet krijgen. Bij Nike verdienen ze beter dan bij nationale bedrijven. Hoe verklaar je anders de trek van de bevolking naar plaatsen waar ze voor multinationals kunnen werken?’
Maar u vindt niet dat de globalisering onbekommerd om zich heen moet kunnen grijpen. Waar u vroeger een anarchist was, bent u nu toch een klassiek liberaal die wel een voorstander is van inperkende wetgeving.
‘In zekere zin ben ik niet echt veranderd. Mijn basiswaarden zijn nog steeds dezelfde: individuele vrijheid van denken en handelen. Door mijn studie geschiedenis ging ik inzien dat we niet, zoals het anarchisme wil, de wetten moeten afschaffen om de vrijheid te beschermen. Er zijn wel degelijk wettelijke instituten nodig die de vrijheid kunnen garanderen.’
Zijn die instituten ook niet nodig in een economisch geglobaliseerde, maar politiek geregionaliseerde wereld zoals we die nu kennen?
‘De meeste wetten kunnen nationaal zijn, maar wanneer een probleem internationale proporties aanneemt, zou internationale wetgeving inderdaad gewenst zijn. De Europese Unie is bijvoorbeeld zo’n internationaal instituut. Ook al houdt die zich vooral bezig met het ondermijnen van markt en de globalisering, toch doet ze ook wel eens iets positiefs, en dat is bijvoorbeeld de strijd tegen de internationale misdaad.’
Met de economische globalisering gaat ook een culturele gepaard. Is het geen verlies dat de hele wereld de westerse waarden overneemt?
‘Er zullen inderdaad heel wat oude gebruiken verdwijnen door de globalisering, zoals de onderwerping van de vrouw of inbreuken op de persoonlijke vrijheid. Ik geloof niet dat alleen de westerse invloed daarvoor verantwoordelijk is. Het heeft meer te maken met jonge mensen die steeds zelfverzekerder worden en voor hun rechten opkomen. In de media zien zij hoe andere mensen leven en zij eisen die vrijheid ook voor zichzelf op. Ik vind dat een goede zaak. Mensen moeten niet met handen en voeten aan oude culturele gebruiken gebonden zitten. Ik zou vrijheid trouwens geen westers idee noemen, het is universeel menselijk. Ook voor het Westen is vrijheid trouwens relatief nieuw. Een eeuw geleden was in Europa bijvoorbeeld slechts een deel van de mannelijke bevolking vrij. De rest kon het vergeten. Wat we hier dus zien is niet de overwinning van het Westen, maar wel die van het individu.’
Leve de globalisering, door Johan Norberg, uitg. Houtekiet, Antwerpen 2002, 302 blz., € 19,95
