Levenskunst
Fernando Savater, De waarde van opvoeden (1997)
Verstand als hét kenmerk dat mensen van dieren onderscheidt? Vergeet het maar. Uniek is dat de ene generatie de andere onderricht, aldus Savater. Laten we deze oermenselijke eigenschap dan ook zo goed mogelijk ontwikkelen. Gepassioneerde apologie voor alle ouders en onderwijzers.
Wilhelm Schmid, Filosofie van de levenskunst (1998)
Genieten van de lusten, de zin van pijn, het leven met de dood. Vroeger gaf de dominee antwoord op zulke vragen, nu zijn het hoofdstuktitels in het boek van levenskunstenaar Schmid. Hij is een typische man van de praktijk: jaren heeft hij gewerkt als ‘filosofisch zielzorger’.
Alain de Botton, De architectuur van het geluk (2006)
Hartstochtelijk pleidooi voor bewuster bouwen. Wat Botton betreft laten architecten zich nog veel te vaak leiden door pragmatische afwegingen, zoals nut en efficiëntie. Deze zienswijze onderkent niet dat gebouwen veel meer zijn dan een stapel bakstenen met een dak erop. Mooie architectuur draagt bij aan ons geluk.
Politiek, cultuur en ethiek
Francis Fukuyama, Het einde van de geschiedenis en de laatste mens (1992)
Voorzag het wonderjaar 1989 van een theoretische onderbouwing. Met de val van de Muur zeeg ook het communisme ineen: voor Fukuyama het bewijs dat er geen serieus alternatief bestond voor de liberale democratie. Zulk stevig monoculturalisme was even wennen voor multiculturalisten, en de kritiek duurt dan ook voort tot op de dag van vandaag.
Avishai Margalit, De fatsoenlijke samenleving (1996)
Eeuwenlang heeft de politieke filosofie zich laten leiden door de vraag naar de rechtvaardige samenleving. Margalit draait het om en richt zich op verschillende vormen van ónrechtvaardigheid. Heb je die benoemd, dan is de basis gelegd voor de fatsoenlijke samenleving, die vernedering van zijn burgers tot doodzonde verklaart.
Susan Neiman, Morele helderheid (2008)
Progressieve geesten durven vaak alleen nog te spreken over idealen – het Goede, Ware Schone – als ze er meteen aanhalingstekens omheen zetten. ‘Weg met dit gebaar!’– zo kan het boek van Neiman worden samengevat. Natuurlijk gaat er veel mis en is het kwaad vaak ‘banaal’. Maar heb dan tenminste ook oog voor het omgekeerde: ‘de banaliteit van het goede.’
Pamfletten
Pascal Bruckner, Gij zult gelukkig zijn! (2000)
Nog even een we claimen het recht op geluk. Bruckner, een flamboyante intellectueel waar Frankrijk er zoveel van heeft, plaatst kritische kanttekeningen bij deze gemoedstoestand, die als het hoogste goed wordt beschouwt. Is dat niet vragen om problemen? Het pad dat hierheen leidt is kronkelig en zit vol kuilen.
Richard Dawkins, God als misvatting (2006)
Frontale aanval op religie van ’s werelds beroemdste atheïst. Alle godsbewijzen gaan in de shredder van Dawkins. Het boek leverde Dawkins vele vijanden op en de reputatie van ‘Verlichtingsfundamentalist’. Maar zal het hem deren met 2 miljoen verkochte exemplaren van alleen al de Engelse editie?
John Gray, Zwarte mis (2007)
Pleidooi voor ‘Realpolitik’ of een nihilistische afrekening met elk politiek ideaal? De vele tegenstanders van Gray betichten hem van het laatste. Hoe dan ook trekt deze utopieënbestrijder fel van leer tegen de Verlichtingsidee dat vooruitgang mogelijk is.
Bestsellers
Jostein Gaarder, De wereld van Sofie (1991)
Romanpersonage Aberto loodst de veertienjarige Sofie door de geschiedenis van de filosofie. En neemt in één moeite door de lezer ook mee op sleeptouw. Inmiddels zijn er ruim 30 miljoen exemplaren verkocht en is er een filmversie beschikbaar, evenals een musical, een bordspel en een cd-rom.
André Comte-Sponville, Kleine verhandeling over grote deugden (1995)
Poetst de klassieke deugdenleer op, zodat die weer jaren mee kan. De filosofie bevat eindeloos veel fraaie citaten, maar probeer die maar eens op eigen kracht te vinden. Comte-Sponville heeft, als een ware parelduiker, dit voorwerk voor de lezer verricht en rehabiliteert zo het begrip ‘tegeltjeswijsheid’. Honderdduizenden boeken verkocht in Frankrijk.
Rob Wijnberg, Nietzsche en Kant lezen de krant (2009)
Lag in hoge stapels in de stationskiosk, en eigenlijk was een toepasselijker verkooplocatie nauwelijks denkbaar. Zo konden treinreizigers nog snel even de krant kopen én de essaybundel meegrissen die dezelfde krant op filosofische manier duidt. Die deden dit dan ook massaal.
Dit artikel is exclusief voor abonnees
