Naast mensen die denken dat ze het geest-lichaamprobleem hebben opgelost vind ik denkers die menen dat filosofie belangwekkende positieve maatschappelijke gevolgen heeft nog moeilijker te volgen. Nou is dat toevallig mijn hobbelpaard en ik grijp dus elke kans aan om mijn gelijk te bewijzen. Stokpaard, zegt u? Whatever. O, in het Engels is het hobby horse? Doen we die.
‘Mijn gelijk’? Ja, ik geloof dat filosofie geen enkel belangwekkend maatschappelijk gevolg heeft. Daarom vond ik het wel grappig dat landen als Kenia, Zuid-Afrika, China, Nigeria, India en de islamitische wereld allemaal hun waardevolle duit in het zakje mochten doen in ‘het internationale filosofiefestival Thinking Planet’.
Maar laten we thuis beginnen. Ziet u enig oorzakelijk verband tussen de Tweede Wereldoorlog, arbeiderspartijen, vrouwenemancipatie, homorechten, the sixties, de euro en gezondheidszorg aan de ene en filosofie aan de andere kant? Toch is West-Europa op dit ogenblik de beste plek op aarde om te wonen. Waarbij ik onder de beste plek die locatie versta waar iedereen toegang heeft tot gezondheidszorg, kiesrecht, onderwijs, rechtspraak, een eigen mening en cultuur, en waar het risico dat je zomaar op straat in elkaar geslagen, verkracht of doodgeschoten wordt door een politieagent, een soldaat of een medeburger het laagst is. Ja, dat is West-Europa. Vraag me niet hoe we hier gekomen zijn, maar we zijn er, en het is in elk geval niet te danken aan filosofie.
Ik was op 21 april niet bij Thinking Planet. Maar ik lees dat ruim 40 nationale en internationale denkers, dichters en kunstenaars daar een kennismaking verzorgden met denktradities van over de hele wereld: taoïsme uit China, ubuntu uit Afrika, islamitische levenskunst uit het Midden-Oosten, bevrijdingsfilosofie uit Latijns-Amerika en natuurlijk hindoeïsme en boeddhisme uit India. Hoe is het om in die landen te leven? Ik ga niet elk land opnoemen en de plaatselijke rampzaligheid beschrijven, maar als je naar mijn lijstje kijkt is het in deze landen slecht toeven. Goed, en wat heeft filosofie daar nou mee te maken? Helemaal niks! Dat wou ik zeggen. En dus is Thinking Planet een fraaie bevestiging van mijn mening dat filosofie geen enkele relevantie heeft als het gaat om maatschappijverbetering. Overigens is het alsof de programmacommissie zelf nattigheid voelde op dit punt van de invloed van filosofie op de maatschappij, want in de aankondiging staat: ‘Wist u dat het hiërarchische kastenstelsel in India niets te maken heeft met het oorspronkelijke gelijkheidsgezinde hindoeïsme?’ Ja hoor, dat wisten we.
Dit artikel is exclusief voor abonnees
