De negentiende-eeuwse Duitse denker Friedrich Nietzsche (1844-1900) staat bekend om zijn kritiek op de christelijke moraal en analyse van het nihilisme.
Geboren in een familie van dominees, wordt de jonge Friedrich Nietzsche na de vroege dood van zijn vader opgevoed door zijn moeder, oma en twee tantes. Nietzsche stopt al snel met theologie om met succes verder te gaan met klassieke filologie: op 24-jarige leeftijd is hij hoogleraar aan de Universiteit van Bazel. Zijn eerste boek De geboorte van de tragedie bevat de thema’s die Nietzsches hele werk karakteriseren: onvrede met de westerse cultuur, de superioriteit van de Griekse kunst, de zoektocht naar een remedie tegen het nihilisme.
Na de breuk met componist Richard Wagner, zijn vriend en mentor, breekt voor Nietzsche een moeilijke, maar vruchtbare tijd aan: slechte gezondheid, eenzaamheid en afwijzing culmineren in het grootse werk Aldus sprak Zarathoestra waarin Nietzsche zichzelf en de mens tracht te overwinnen. Het boek verhaalt van de profeet Zarathoestra die uit de bergen neerdaalt om onder de mensen een nieuwe moraal te verkondigen, een die niet zijn heil verwacht van het hiernamaals, maar in het hier en nu durft te leven, met al zijn lijden en willlekeur. God is immers dood, schrijft Nietzsche in De vrolijke wetenschap, en dat betekent dat ook de christelijke waarden krachteloos zijn geworden.
Slavenmoraal
In De genealogie van de moraal gaat Nietzsche dieper in op de oorsprong van goed en kwaad. Volgens hem is moraal een uitvinding van slaven, die al wat sterk en machtig is – de heren – het etiket ‘slecht’ hebben gegeven om zich zo van hun voortbestaan te verzekeren. Nu deze moraal uitgeput is, acht Nietzsche de cultuur ziek, een diagnose die hij niet enthousiast verwelkomt: Nietzsche waarschuwt voor een eeuw van barbarij.
In 1889 stort Nietzsche geestelijk ineen, nadat hij een paard mishandeld ziet, en zal niet meer bekomen van zijn geestelijke instorting. Hij sterft elf jaar later, zijn zus Elisabeth begraaft hem naast zijn vader bij de kerk in zijn geboortedorp Röcken.
