Je denkt misschien dat filosofen altijd goed nadenken, maar dat is zeker niet het geval. Altijd helder, doorwrocht of consequent denken (of wat je dan ook onder ‘goed nadenken’ verstaat) kan ook niet. Naast slaap, honger en emoties dreigt ook het gevaar dat wanneer je iets vaak doet het een trucje wordt. Argumenten worden moeiteloos uit de mouw geschud. Een goede debater kan elke kant van een zaak verdedigen, maar dat heeft weinig met filosofie te maken. En uit de geoefende pen vloeien woorden als honing, maar dat wil nog niet zeggen dat er ook iets staat.
Ik denk nog regelmatig aan de redacteur die vond dat ik minder impliciet moest zijn. ‘Impliciet is my middle name!’ riep ik verontwaardigd uit. Laat de lezer vooral zelf gedachten afmaken, routes zoeken, inzichten ontdekken. Dat vind ik nog steeds. De waarste waarheden zijn degene die je zelf volbrengt en waarbij iedereen een andere associatie heeft. Expliciet zijn wordt vaak verward met goed denken. Er is een resultaat bereikt, een conclusie getrokken, dat moet dan wel kloppen. Bravo! Applaus! Onzin natuurlijk – zo stellig durf ik wel te zijn.
Maar soms blijft iets impliciet omdat er nog niet goed is nagedacht, dat moet ik toegeven. Dan hoor ik weer die aansporing om me te expliciteren. Tegen heug en meug, want er moet dus verder gearbeid worden en mooie woorden zijn niet genoeg.
Het komt erop aan expliciet te zijn zonder de waarheid van het impliciete te verliezen. En zonder je toevlucht te zoeken tot het onzegbare, waar veel filosofie in weerwil van zichzelf eindigt. Uiteraard zijn er dingen die ontsnappen aan hun uitdrukking; alle dingen doen dat feitelijk. Maar dat ontslaat ons niet van de poging ze toch te beschrijven.
Even tussendoor… Meer columns lezen van Miriam Rasch? Schrijf je in voor de gratis nieuwsbrief:
Meld u aan voor onze nieuwsbrief
De wereld is infinitely effable, wat zoiets betekent als ‘onuitputtelijk te beschrijven’. Je komt nooit tot een volledige explicitering, maar kunt (en moet) oneindig doorgaan met er toch woorden aan geven. De frase komt van François Laruelle, de filosoof van de non-filosofie; filosofie zonder denken. Wat dat precies inhoudt, heb ik nog niet goed doordacht. Voor nu laat ik daarom de verdere beweging aan de lezer.
