Marian Donner: ‘We keuren “ongezond” leven af, omdat we graag denken dat we zelf verantwoordelijk zijn voor onze successen, inclusief onze gezondheid. Dat is een neoliberale opvatting, waarbij we gezondheid ideologisch definiëren: niet als de afwezigheid van ziekte, maar als het optimaliseren van je lichaam. Dat betekent: uren in de sportschool trainen, avocado’s kopen en je hoofd vrijmaken van negatieve gedachten.
Maar wanneer jij je naar de sportschool sleept om aan die opdracht van zelfoptimalisatie te voldoen en iemand anders niet, is dat vreselijk irritant. We nemen het die ander kwalijk dat hij geen controle neemt over zijn leven, in plaats van dat we inzien dat je ook op andere manieren gelukkig kunt zijn. Door “ongezonde” keuzes weg te zetten als persoonlijk falen, verbergen we bovendien dat een leven vol zelfoptimalisatie alleen mogelijk is met voldoende tijd, ruimte en geld. Ons succes is niet helemaal onze eigen verdienste, maar hangt af van onze privileges.
Als je echt iets aan de gezondheid van mensen wil veranderen, moet je niet de gevolgen, maar de oorzaken van ongezondheid tot een sociale kwestie maken. Dus niet klagen wanneer iemand een sigaret opsteekt – we kunnen nu eenmaal niet samenleven zonder last van elkaar te hebben – maar bijvoorbeeld armoede aanpakken. Maar dat is te ingewikkeld. In plaats daarvan maken we gezondheid tot iets individueels. En de dingen die we het ongezondst vinden, roken en drinken en eten, zijn allemaal sociale bezigheden. Door die af te raden, worden we nog individualistischer, eenzaam opgesloten in een coconnetje van gezondheid. Dan kun je volgens mij beter met vrienden naar de kroeg.’
Marian Donner (1974) is essayist en schrijver. Ze publiceerde in De Groene Amsterdammer, NRC en de Volkskrant en schreef onder andere Zelfverwoestingsboek (2019).
