Er bestaan optimistische mensen die opnieuw beginnen tot hun levensfilosofie hebben gemaakt. Het soort dat hartstochtelijk trouwt, gaat scheiden en dan doodleuk nóg een keer met elkaar trouwt. Denk aan Richard Burton en Elizabeth Taylor. Daartegenover heb je de somberaar, type Søren Kierkegaard, die niet aan beginnen toekomt. Hij aarzelde dusdanig over zijn capaciteiten als partner dat hij niet trouwde met de liefde van zijn leven. Het twijfelen mag dan van grote filosofische waarde zijn, voor het praktische levensgeluk kan het je soms aardig in de weg zitten. Van relaties (doorgaan of niet) tot kinderen (wel of niet), van eten (wel of geen vlees) tot slapen (te veel of te weinig) – je kunt blijven wikken en wegen zonder dat dit helpt om knopen door te hakken.
Zelf ben ik een beetje een twijfelkont. Ik sta (te) vaak stil bij de onomkeerbaarheid van sommige beslissingen en dus stel ik ze uit. Je kunt niet zeggen: doe mij toch maar geen kind, en: o ja, mag ik mijn eerste vriendje toch terug? Ook kan ‘spijt’ me bezighouden. Als ik de ene weg insla, sluit ik een andere weg af. Volgens de dichter Robert Frost mag the road not taken dan een prachtige beslissing zijn, omdat je kiest voor dat mooie, moeilijke pad dat het verschil maakt, ik kan een flink potje mijmeren over de gemakkelijkere paden die ik niet betrad.
- Ik wou dat ik het lef had om meer mezelf te zijn en minder te leven zoals anderen van me verwachtten.
- Ik wou dat ik minder hard zou hebben gewerkt.
- Ik wou dat ik mijn gevoelens vaker had geuit.
- Ik wou dat ik contact met vrienden zou hebben gekoesterd.
- Ik wou dat ik gewoon meer had genoten.
Dat de lessen komen van mensen die stervende zijn, is veelzeggend: zij die sterven kúnnen niet meer opnieuw beginnen. De mogelijkheid om opnieuw te beginnen is een luxe om te koesteren.
Dit artikel staat ook in onze nieuwe Levenskunst special, een extra dik nummer vol met inspiratie voor het goede en zinvolle leven.
