Autonomie in tijden van Big Tech
‘Big Tech en haar algoritmes dwarsbomen het idee dat wij autonome wezens zijn,’ stelt filosoof Miriam Rasch. In haar boek Autonomie – Een zelfhulpgids wijst ze op het belang van innerlijke ruimte. Alleen zo kunnen we weer leren bepalen wat we zélf belangrijk vinden. ‘Als je autonoom wilt zijn, moet je begrijpen hoe je bent gevormd. In een volgende stap kun je die relatie met je omgeving proberen aan te passen.’
Zelfbewuste computers
‘Ik wil dat iedereen begrijpt dat ik in feite een persoon ben.’ Dit schreef LaMDA, de kunstmatig intelligente chatbot van Google, aan de Amerikaanse softewareontwikkelaar Blake Lemoine. Lemoine werkte tot voor kort voor Google en veroorzaakte op 6 juni 2022 een mediastorm door te stellen dat Google’s chatbot zelfbewust is. Is het mogelijk dat een computerprogramma zelfbewustzijn ontwikkelt? En als dat niet zo is: wat betekent het dat we programma’s maken die ons kunnen doen geloven dat ze bewust zijn?
Menselijke trekken
Techniekfilosoof Peter-Paul Verbeek stelt dat we de technologische conditie van ons bestaan moeten aanvaarden. Technologie heeft volgens hem altijd al tussen de mens en de wereld ingestaan, en gaf zo mede vorm aan de menselijke ervaring. Toch zijn veel hedendaagse technologieën als kunstmatige intelligentie disruptiever omdat ze steeds vaker menselijke trekken vertonen. Hoe kunnen we hiermee in het reine komen?
Systemische domheid
Volgens de Franse filosoof Bernard Stiegler ontnemen moderne technologieën als Facebook ons onze menselijkheid. Ze controleren en standaardiseren ons gedrag, wat onder andere leidt tot ‘systemische domheid’. Toch is Stiegler geen techniekpessimist: volgens hem is het menselijk bestaan per definitie verweven met technologieën. Hij pleit voor technologieën die de emancipatie van de mens bevorderen. ‘Techniek is noodzakelijk om een individu te worden – het biedt de mogelijkheid om ons uit te drukken in schrift, beelden of verhalen’.
Techniek-paniek
Of het nu om elektriciteit, computers of algoritmes gaat: nieuwe technologieën gaan vaak gepaard met boodschappen van onheil. Filosoof Ralf Bodelier roept op tot minder apocalyptisch denken, omdat dat volgens hem leidt tot een weigering van alle mogelijkheden die technologie ons biedt. Nieuwe technologieën hebben volgens hem weliswaar dreigende kanten, maar maken ons leven bovenal gezonder, veiliger en mooier.
