‘Op de schaal van de eeuwigheid zijn wij slechts een pennenstreek, juist daarom kunnen we grootse dingen doen.’ In zijn debuutroman Fretz 2025 vertelt de zesentwintigjarige cabaretier en schrijver Johan Fretz hoe hij Minister President van Nederland wordt.
Dit artikel is exclusief voor abonnees
WAT KAN IK WETEN?
‘De stoep en de straat zijn zoals ze zijn. Maar feiten veranderen. Over vijf jaar is deze straat opgebroken en is het café waar ik nu zit misschien wel een kledingzaak. Die materiële dingen zijn leuk – ik vind een Playstation ook fijn –, maar ze zijn vergankelijk. Het zijn de immateriële zaken, zoals vriendschap en liefde, die generaties lang waardevol zijn. Het enige wat we zeker weten, is dat ieder mens op zoek is naar liefde en erkenning.’
WAT MOET IK DOEN
‘Je moet doen waar je zin in hebt. Zin is een goede raadgever. Zo beginnen we als kinderen toch ook allemaal: ik heb zin om te tekenen, zin om kastanjes aan elkaar te plakken. Dan doe je dat.
Ik dacht dat ik, om wat te bereiken, harder moest zijn, meer rücksichtslos of juist zakelijker. Maar ik heb ontdekt dat juist dat wat het meest uit jezelf komt, het meest pure, als eerste wordt gezien. Dan hoef je niet te vragen om andermans goedkeuring. Wanneer je op het podium staat moet je denken: ik kom hier. Ik ben hier nu. Wat ik doe is oprecht. Dat wordt gewaardeerd, want je vraagt het publiek niet om een gunst. Je geeft ze daadwerkelijk iets: een verhaal van hoop en begeestering. En dat is niet hol of leeg, dat is liefdevol.
Ik kan een beetje kwaad worden wanneer mensen zeggen: je hebt geen inhoudelijk verhaal. Zij beseffen niet hoe belangrijk het is voor een vijftienjarige die in de Bijlmer of in Oud Krispijn in Dordrecht woont, dat er figuren zijn die tot hun spreken en vertellen: Nederland is bijzonder! Het is misschien niet altijd makkelijk, maar als je het aan durft om je grote dromen achterna te gaan dan kan dat in dit land. Hoezo is dat niet inhoudelijk? Een hoopvol verhaal vertellen kan iemands hele leven veranderen.’
WAT MAG IK HOPEN
‘Optimisme en naïviteit liggen dichtbij elkaar. Mijn verhaal over hoopvol zijn grenst aan het naïeve, maar realiteitszin schurkt tegen cynisme aan. “Op de schaal van de eeuwigheid zijn wij slechts een pennenstreek,” schrijf ik in mijn boek. Dat kun je calvinistisch opvatten: je bent niets waard. Maar dat wij niet het middelpunt van de oneindigheid zijn, maakt het leven overzichtelijk. Binnen het tijdsbestek dat je op de wereld bent, binnen het gegeven dat je niet heilig bent, mag je grootse dingen denken en doen.
Of Fretz 2025 een blijvertje is, moet blijken. Nu is mijn roman relevant omdat het de tijdsgeest vangt. Mijn boek neemt geen duidelijke stelling in, zet niet direct aan tot debat, maar laat de worsteling zien van iemand die goed wil doen. Die ambitie contrasteert weleens met zijn eigen wensen. Ook een idealist wil neuken en feesten. Idealisme is soms rock ‘n roll, dan weer deugdzaam en fatsoenlijk.
Die onrust houdt je wakker voor de strijd om de realiteit naar de droom te voegen, niet andersom. Een jaar geleden was ik vijftien kilo zwaarder. Mijn huid was grauw en ongezond. Nu gaat het goed, voel ik me sterker dan ooit, maar wanneer je niet oplet kan het gebeuren dat je de droom vergeet. Met mijn boek wil ik dat gevecht zichtbaar maken.
Ik hoop dat lezers fired up raken over deze tijd en onze onbegrensde mogelijkheden. Fretz 2025 moet mensen roeren, raken en inspireren om zelf iets te doen.
WAT IS DE MENS
‘De mens is grillig. Dat erkennen politici niet. In mijn boek beschrijf ik een toekomstige Minister President die gewoon twijfelt aan zijn capaciteiten en ideeën. Ook een idealist is soms onzeker of egoïstisch. Ik ben een bevlogen mens, maar ik denk ook weleens: gatver, ik heb geen zin. Die grilligheid hoort bij de mens. Je moet erkennen dat de mens goed wil doen, maar ook een prutser kan zijn. Ik ben nu op een punt dat ik die grilligheid vertolk. Ik ben gevaarlijker dan voorheen. Een liedje maken over de lente, zoals ik dat als cabaretier doe, is hartstikke mooi. Dat zing ik met evenveel zin als dat ik aan dit boek heb gewerkt, want wanneer je creëert moet je er onvoorwaardelijk voor gaan. Je kunt je eigen werk niet relativeren terwijl je er mee bezig bent. Dan komt er nooit iets moois. Maar Fretz 2025 is meer dan mooi of lelijk. Het irriteert, leidt tot ideeën, wakkert wat aan. Het is hartstikke megalomaan: een boek over je eigen toekomstige premierschap. Maar ik ben ook nietsontziend naar mezelf. Ik stel me kwetsbaar op, dat is gevaarlijk.’
