‘Filosofie en privéleven zijn nooit helemaal van elkaar te scheiden’, zei Jacques Derrida in de documentaire over zijn leven. In dit weekendlijstje komen zeven documentaires aan bod waarin het leven en denken van Derrida, Arendt, Heidegger, Zizek en Spinoza centraal staan.
1. Derrida (2002)
‘I’m not talking about making a porno of Hegel and Heidegger’, zegt Derrida ineens in zijn documentaire, waarin interviews worden afgewisseld met voorgelezen passages uit zijn werk. De interviewer vraagt hem wat hij zou willen weten over zijn favoriete filosofen, waarop hij antwoordt dat hij benieuwd is naar het liefdesleven van Hegel en Heidegger. Zijn uitspraak is illustratief voor zijn ongemak in de documentaire. Hij ontwijkt antwoorden en lijkt erg zelfbewust van het feit dat hij gefilmd wordt. Toch slaagt de documentaire een inkijk te bieden in Derrida’s leven.
De documentaire kan gratis worden bekeken op Youtube (in het Engels), of lees hier meer over Derrida.
2. Vita Activa. The Spirit of Hannah Arendt (2015)
Het privéleven van Hannah Arendt heeft altijd veel aandacht gekregen omdat ze een affaire had met haar leraar Martin Heidegger. De affaire was controversieel, omdat Arendt Joods was en Heidegger lid van de NSDAP. Maar de documentaire gaat verder dan alleen inzoomen op de bekende affaire: deze bevat originele beeld- en geluidsfragmenten, interviews met vrienden en bespreekt Arendts essay Eichmann in Jeruzalem, waarin ze voor het eerst schrijft over de ‘banaliteit van het kwaad’. Door onder anderen Adolf Eichmann te bestuderen, die medeverantwoordelijk was voor de Joodse deportatie naar concentratiekampen, ontdekte ze dat het kwaad helemaal niet mysterieus of radicaal is.
Bekijk hier de trailer op Youtube.
3/4. Zizek! (2005) / The Pervert’s Guide to Ideology (2012)
Slavoj Zizek is een opvallende verschijning. Hij is bekend geworden door zijn vaak humoristische interpretaties van populaire cultuur, waarbij hij gebruik maakt van de theorieën van Marx, Hegel en de psychoanalyticus Lacan. De documentaire Zizek! volgt de filosoof door verschillende landen, waar hij lezingen geeft aan overvolle zalen. Zizek! geeft inzicht in het leven van de filosoof, maar in The Pervert’s Guide to Ideology leer je Zizek ook op een andere manier kennen. In deze documentaire geeft Zizek filosofisch commentaar op een lange lijst aan bekende films, zoals Taxi Driver en Jaws, waarbij hij zijn gedachtegoed toepast op zijn filmanalyses.
5/6.Being in the world (2010) / Human, All Too Human (1999)
De documentaire Being in the World gaat over Heideggers ingewikkelde term Dasein. Dasein betekent ‘er-zijn’ en staat voor de manier waarop de mens ‘is’ in de wereld. De mens heeft een specifieke manier van zijn, wat Heidegger ‘in-de-wereld-zijn’ noemt, omdat de mens nooit los gedacht kan worden van haar omgeving. Deze documentaire bevat interviews met filosofen, maar ook kunstenaars, sporters en musici, die geïnspireerd zijn door Heideggers Dasein. De tweede aflevering van de driedelige documentaireserie Human, All Too Human gaat meer over Heidegger’s jeugd – zo bevat het beelden van zijn ouderlijk huis – en over zijn nazisympathieën.
Bekijk de volledige documentaire Being in the World en de aflevering van Human, All Too Human op Youtube.
7. Spinoza, een vrije denker (2016)
Deze documentaire van de EO gaat over het leven van de Nederlandse filosoof Baruch Spinoza. Spinoza leefde in de Gouden Eeuw, een tijd waarin nieuwe ideeën over vrijheid en tolerantie werden ontwikkeld. Zijn ideeën pasten bij de tijdsgeest: hij geloofde dat God onderdeel was van de natuur en dat iedereen recht had op vrijheid van meningsuiting. Hierdoor moest hij regelmatig vluchten. De documentaire toont 3D-animaties en zelfs speelfilmfragmenten van gebeurtenissen uit Spinoza’s leven. Daarnaast vertellen Spinoza-geleerden waarom zijn gedachtegoed ook in deze tijd nog relevant is.
Dit artikel is exclusief voor abonnees
