De vrolijke veganist
Wie dierlijke producten eet is een ‘negen-tot-vijffilosoof’ en durft niet echt na te denken, stelt filosoof Floris van den Berg. Hij vindt dat de instrumentele behandeling van dieren helemaal verboden moet worden. Dat betekent geen dierentuinen, geen paardensport en geen visserij meer. Volgens Van den Berg is het kwalijk om onze morele cirkel te beperken tot mensen. In zijn boek De vrolijke veganist wijst hij op de morele noodzaak van veganisme. Zelf schuift hij niet meer aan tafel bij vleeseters: ‘Mensen die bewust vlees blijven eten, kunnen mijn vriend niet meer zijn; het zijn immorele monsters.’
Moreel dilemma
Is het eten van vlees moreel verwerpelijk? Veel mensen denken bewuster na over hun eetgewoonten en besluiten om minder vlees te eten. De productie van vlees gaat immers gepaard met verschrikkelijk dierenleed en heeft een gigantische impact op het klimaat. Maar het eten van dierlijke producten is tegelijkertijd ook onderdeel van waardevolle culinaire tradities. Moeten we helemaal afzien van dierconsumptie en veganist worden? Of is er een acceptabele middenweg te vinden in de vorm van kleinere en duurzamere productieketens? Jeroen Hopster verkent het morele dilemma van het veganisme.
Tegen carnisme
Melanie Joy is een Amerikaanse psycholoog en voorzitter van de organisatie Beyond Carnism. Met deze organisatie zet ze zich in voor de zichtbaarheid van carnisme: de onzichtbare ideologie achter het eten van dieren. Joy vindt het opmerkelijk dat alleen veganisme als ideologie wordt gezien. ‘Opvallend is dat veganisten ook wel als “sentimenteel” of “emotioneel” worden weggezet terwijl de afgestompte houding tegenover dierenleed van vleeseters veel negatiever is.’ In haar boek Waarom we van honden houden, varkens eten en koe dragen laat zij zien hoe het eten van dieren als een gegeven wordt beschouwd in plaats van als een bewuste onethische keuze. ‘Dat iets de status quo is, maakt het nog niet neutraal.’
Kweekvlees
Een mogelijke manier om de reguliere vleesproductie te ontlasten is kweekvlees. De bedoeling is dat dit uit dierlijke cellen gekweekte vlees lekker, duurzaam en betaalbaar wordt. In Wijsgerig Perspectief vraagt hoogleraar Cor van der Weele zich af of we dan de verantwoordelijkheid hebben om kweekvlees te verkiezen boven normaal vlees. Volgens Van der Weele stellen we ons ambivalent op bij het maken van verantwoordelijke keuzen. We vinden dat we minder vlees moeten eten, maar doen het vervolgens niet. Volgens van der Weele kunnen we veel leren van ambivalentie. ‘Een meer verantwoordelijke samenleving vereist op allerlei niveaus meer vaardigheden in het omgaan met ambivalentie.’
Kant en veganisme
Filosoof Rick Scholtes verkoopt in zijn webshop veganistisch honden- en kattenvoer. Tijdens zijn puberteit besloot hij geen dierlijke producten meer te consumeren. Hij ging zelf nadenken en zocht naar leefregels buiten zijn opvoeding. De Amerikaanse filosoof Tom Regan liet hem in The Case for Animal Rights (1983) zien hoe je met Kantiaanse ethiek dieren moet behandelen. ‘Je mag dieren niet als een middel zien, ze hebben een inherente waarde.’ Deze filosofie geeft Scholtes in zijn volwassen leven houvast: ‘Ik kan best leven met wat losse eindjes, maar het moeten er niet te veel zijn.’
