Op 1 juli was het Keti Koti, de dag waarop we stilstaan bij de afschaffing van de slavernij. De gevolgen van het slavernijverleden zien we nog steeds terug in onze maatschappij. Hoe moeten we ons verhouden tot deze zwarte bladzijde uit onze geschiedenis? Vijf filosofen over de omgang met het slavernijverleden.
Compensatie
Het erkennen van fouten uit het verleden kan waardevol zijn voor slachtoffers of nabestaanden. In de Verenigde Staten draait het debat over de erkenning van het leed van slavernij onder meer om de vraag naar financiële compensatie. Zijn herstelbetalingen aan de zwarte bevolking moreel wenselijk? Jeroen Hopster benadrukt dat we deze kwestie vooral in de context moeten zien van het land waar het debat gevoerd wordt.
Van verleden naar heden
In Nederland verschuift het perspectief op slavernij langzaam van ‘hun geschiedenis’ naar ‘onze geschiedenis’, stelt Nicole L. Immler in Wijsgerig Perspectief. Moeten huidige generaties zich verantwoordelijk voelen voor die tijd? Om deze vraag te beantwoorden kijkt ze naar de ideeën over intergenerationele verantwoordelijkheid van filosoof Janna Thompson ‘Intergenerationele verantwoordelijkheid gaat over de relaties tussen de generaties, hun rechten en verantwoordelijkheden, en de manier waarop de voordelen en lasten moeten worden verdeeld.’
Trump en Clinton
Volgens Spinozalens-winnaar Kwame Anthony Appiah werden de gevolgen van het Amerikaanse slavernijverleden duidelijk zichtbaar tijdens de presidentsverkiezingen van 2016. ‘In de VS is door de slavernij het gevoel van raciale eer ontstaan. De witte man ontleende zijn eergevoel aan het feit dat hij niet zwart, maar wit was.’ Hillary Clinton riep mensen op om daar verantwoordelijkheid voor te nemen, terwijl Donald Trump mensen toestond dat deel van hun identiteit intact te laten. ‘Hij stond voor alles wat Clinton dreigde af te nemen.’
Excuses
De Nederlandse staat heeft nooit excuses aangeboden voor de Nederlandse rol in de slavenhandel. Linda Nooitmeer, bestuursvoorzitter van het Nationaal instituut Nederlands slavernijverleden, vindt dat dit alsnog moet gebeuren. ‘Vier eeuwen slavernij vragen om excuses van de Nederlandse staat. Uit die excuses moet blijken dat Nederland als staat de verantwoordelijkheid op zich neemt voor alle misstanden die binnen de slavernij hebben plaatsgevonden.’
Wat Amerika kan leren van Duitsland
Filosoof Susan Neiman stelt dat de Duitse omgang met het naziverleden Amerikanen een leidraad kan bieden voor het verwerken van de slavernij. Hoewel Arnon Grunberg het met haar eens is dat een land collectieve verantwoordelijkheid moet nemen voor het verleden, meent hij ook dat Neiman Duitsland niet voldoende begrijpt om haar conclusies te rechtvaardigen.
