Op de klimaattop in Glasgow hebben meer dan honderd wereldleiders met elkaar afgesproken dat er voor 2030 een einde moet komen aan ontbossing. Bossen fungeren als ‘de longen van de aarde’ en zijn daarom essentieel in de strijd tegen klimaatopwarming. Hoe verhouden wij ons tot het bos? En moeten bomen rechten krijgen? In dit weekendlijstje vijf filosofen over het bos.
Wijsgeer in het wild
Filosoof Johan van de Gronden gaat op literaire pelgrimstocht naar Concord, Massachusetts. In die omgeving schreef Henry David Thoreau zijn bekendste werk Walden: een verslag van het leven in een sober hutje in het bos, ver weg van de maatschappij. Hij is kritisch op de verstoorde verhouding tussen mens en natuur en de ‘leegte’ van het leven in de stad. In de voetsporen van Thoreau en andere wildernisfilosofen, stelt Van de Gronden de vraag of er nog wel ongerepte natuur is. En wat hebben wijsbegeerte en wildernis met elkaar te maken?
Op zoek naar de wolf
Twee filosofen en een wolvenkenner trekken het bos in, op zoek naar de wolf. Na 150 jaar is de wolf terug in Nederland en dat spreekt bij velen tot de verbeelding. Het dier is in veel sprookjes een angstaanjagende verschijning, maar in het echt laat hij zich maar weinig zien—net als veel andere dieren. ‘Als je een dier wil zien, moet je verdwijnen in het bos, één worden met de bomen,’ stelt voormalig Denker des Vaderlands René ten Bos. Lukt het de drie zich net zo onzichtbaar te maken als de wolf, en er eentje tegen het lijf lopen?
Lees hier het artikel over de filosofen in het bos.
Bemoeienis met het regenwoud
Elk jaar opnieuw woeden er bosbranden in de Braziliaanse Amazone. Hoewel het regenwoud onder de verantwoordelijkheid van de Braziliaanse overheid valt, bemoeien andere wereldleiders zich er ook mee. Een ‘misplaatste koloniale manier van denken’ of onvermijdelijk vanwege het belang van de Amazone voor de hele planeet? Filosoof Jeroen Hopster buigt zich over de vraag of Brazilië met zijn bossen mag doen wat het wil. En van wie is het regenwoud eigenlijk?
Lees hier het artikel over de bemoeienis met de Braziliaanse Amazone.
Inheems denken
De klimaatcrisis maakt duidelijk dat de westerse omgang met de natuur destructief en onhoudbaar is. Filosoof Angela Roothaan pleit daarom in haar boek Indigenous voor een interculturele dialoog met inheemse volkeren over de natuur. In een interview stelt ze dat we inheemse kennis nog altijd niet serieus nemen en op die manier ‘alle stemmen van de natuur hebben gekoloniseerd’. Volgens Roothaan kunnen we ontzettend veel leren van inheemse denkwijzen over de natuur.
Lees hier het hele interview met Angela Roothaan over haar boek Indigenous.
Bomen over bomenrechten
Moeten bomen ook rechten krijgen? Er zijn al rechten toegekend aan rivieren en bosgebieden, dus waarom niet aan bomen? Journalist en filosoof Marc van Dijk schreef een dialoog tussen een activistische spar en een conservatieve eik op de Vaalserberg. Onder het geluid van kettingzagen uit de verte, proberen de bomen hun meningsverschil te overbruggen. ‘Wij hebben geen rechten, we hebben wortels,’ aldus Karel de eik.
Lees hier het gesprek tussen spar en de eik over bomenrechten.
