‘Ach, Heer, leer ons bedenken dat wij eens sterven moeten, opdat wij wijs worden.’ Het is een strofe uit de Actus Tragicus, de mooiste cantate die Johann Sebastian Bach ooit heeft geschreven. Het wordt er stevig ingewreven: ‘Het is het oude verbond: mens, gij moet sterven!’ Gelukkig wacht bij Bach de zoete troost, het vooruitzicht van het paradijs. Sereen en met opgeruimd gemoed zingt het koor de luisteraar moed in: ‘Vol vrede en vreugde ga ik heen. De dood is mij een slaap geworden.’ De dood is geen einde, het is de ultieme hereniging met de Allerhoogste. Maar wat als de belofte van het paradijs niet afdoende is? Als God vergeten is en de angst voor de eigen eindigheid rauw voelbaar wordt? Inventief als de mens is, gaat hij dan op zoek naar receptuur om oneindig te kunnen leven.
Hebben we sterfelijkheid nodig om gemotiveerd te leven?
De eeuwenlange zoektocht naar onsterfelijkheid vormt het dossier van deze editie van Filosofie Magazine. In de Griekse mythologie staat ambrozijn, de ‘spijs van de goden’, garant voor een eeuwig leven. Nu vestigen we onze hoop op revolutionaire technologie en preparaten met namen als FOXO4-DRI. Volgens de zogeheten transhumanisten is onsterfelijkheid een reëel toekomstbeeld voor de mens. Zij voorzien dat de toekomstige mens het drastischer zal aanpakken en, wanneer het einde dreigt te naderen, een kopie van zijn brein in zijn gekloonde lichaam zal plaatsen om zo de dood voor altijd voor te blijven. Het zijn geen waanideeën van geniale eenlingen. Techpioniers, zoals de grote bazen van Amazon, Oracle en Google Ventures, pompen kapitalen in onderzoek naar levensverlenging.
Interessanter dan de vraag of de mens de dood ooit zal overwinnen is of hij er gelukkiger van zal worden. Hebben we sterfelijkheid nodig om gemotiveerd te leven? Ad Verbrugge is er duidelijk over. ‘Als je het einde opheft en jezelf losmaakt van de natuurlijke cyclus van geboorte en dood, raak je in jezelf opgesloten. Onsterfelijkheid kan een ultieme ervaring van zinledigheid worden.’
Kortom, laat ons sterven. Wij worden er wijzere mensen van.
Dit artikel is exclusief voor abonnees
