Op de pelgrimsroute Santiago de Compostela komen ze met tientallen tegelijk langs: wandelaars die op weg zijn naar de kathedraal in Santiago of nog verdergaan naar Finistera, het ‘einde’ van de wereld, een puntje in Spanje waar de golven tegen de klippen op beuken.
Ik was er voor opnames van een nieuw seizoen van Dus ik ben en sprak er met wandelaars. De meeste indruk op mij maakte Sonja, een vrouw van 45 uit Zuid-Afrika. Ze had haar dochter van 17 en haar vriend, met wie ze een onbevredigende relatie had, thuisgelaten om haar leven wandelend te overdenken. Ze was daartoe voor het eerst van haar leven in een vliegtuig gestapt. Aanvankelijk was ze bij aankomst zenuwachtig geweest of ze dit wel kon, maar ze had ontdekt dat haar zelfbeeld niet klopte. Ze was niet bang, maar avontuurlijk. Vrijmoedig vertelde ze over de fouten die ze in haar leven gemaakt had. Ze sprak zonder terughoudendheid. ‘Dit is de waarheid over mijn leven.’
De Franse filosoof Michel Foucault formuleerde ooit in De moed tot waarheid (1983-1984) fraai wat moedig is: moedig is de parrhêsiast, de vrijmoedige waarheidsspreker. De moed tot waarheid betekent dat je een individu bent. Het betekent ook dat je een grens oversteekt. Wie de waarheid durft te spreken neemt een risico: om afgewezen te worden, om te kwetsen of om geweld uit te lokken. De waarheidsspreker zegt de dingen, ook de pijnlijke, zonder voorbehoud en zonder retorische opsmuk, en verbergt niet. De waarheidsspreker zegt dat wat is.
Ik vroeg me af waarom zovelen een pelgrimstocht maken om tot inzichten over zichzelf te komen. Kennelijk werkt het. Is dat omdat je je voorneemt je leven te overdenken? Of omdat je je tempo vertraagt? Omdat je er tijd voor maakt? Doet de natuur iets met je en wordt je zintuiglijkheid wakker? Of inspireren de gesprekken met de stoet andere zoekers om je heen?
Zonder ook maar een kilometer van de camino gewandeld te hebben, raakte ik besmet met de radicale levenslust van Sonja en dacht: ja, zo wil ik het ook – de moed om de waarheid over je leven onder ogen te zien. Ik ben halverwege mijn leven, dit is het moment. Toen ik weer thuis was, in de drukke stad, sijpelde mijn levenslust weer weg. Ik hervatte mijn dagelijkse bezigheden – alledaagse dingen zoals boodschappen doen, werken, zorgen en opletten in het razende verkeer. Een opgefokte automobilist toeterde naar me en schold me uit. Ik draaide me om. Ik nam me voor om me volgend jaar in de stoet te voegen en een stuk van de camino te lopen.
Dit artikel is exclusief voor abonnees
