Stine Jensen: Proefsterven

Filosoferen is leren sterven, luidt een veel geciteerde uitspraak van Montaigne.

Het afgelopen halfjaar probeerde ik het: leren sterven. In de vrieskou van Zuid-Korea deed ik mee aan coffin-therapy, begraaftherapie. Onderdeel daarvan is een halfuur in een doodskist liggen. Je ervaart hoe het is om dood te zijn, en het idee is dat je daarna opnieuw je prioriteiten bepaalt: wat is van waarde, hoe wil ik leven? Een boeddhistische monnik ontwikkelde deze therapie omdat veel Zuid-Koreanen depressief zijn en te hard werken.
 

Terwijl ik in de kist lag, werd ik bang. Het zou toch potdomme niet zo zijn dat dit niet een oefening was, maar dat… Gelukkig, daar was de monnik. Hij fluisterde iets in mijn oor: ‘Als je bang bent, heb je je ware bestemming nog niet gevonden.’ 
 

Mijn ware bestemming! Daar moest ik naar op zoek. En zo bevond ik me twee maanden later in een middernachtelijk yogaritueel dat crossing the hour of death heet. De gedachte was ongeveer dezelfde als bij de coffin-therapy: wie bewust en volledig wil leven, moet de dood in het centrum van zijn of haar leven toelaten. En nadenken over vergankelijkheid en veranderlijkheid. Doe je dat niet, en hou je wanhopig vast aan de jeugd, dan is dat een recept voor ongeluk – en een midlifecrisis. Om je te verhouden tot de dood moest je je mediterend verbinden met het oneindige. Want ‘dood’ is verbonden aan tijd en aan eindigheid. Wie oneindigheid kan ervaren, denkt voorbij de dood. Oftewel: undying. Mooi klinkt dat in het Engels. Het woord ‘ont-sterven’ komt weliswaar voor in het Nederlands puzzelwoordenboek in de betekenis van ‘ontvallen’, maar hier gaat het juist om het eeuwige, om oneindigheid.
 

Van al dat proefsterven werd ik beslist filosofisch – tot zover het gelijk van Montaigne. Want hoe nuchter en wetenschappelijk ik ook ben ingesteld, met mijn aardse gedachten kan ik er, als ik er écht bij stilsta, nauwelijks bij: doodgaan. Wat is niet-zijn? 

De twee sterfoefeningen maakten interessant genoeg een tegenovergestelde reactie los. Na de Koreaanse sessie sprong ik op en wilde ik knuffelen, eten, drinken, leven. En meteen ophouden met hard werken. De yogische exercitie pakte anders uit: ze werden meditatiever, berustender, meer gericht op verdieping, verstilling en verzoening. Wie de eeuwigheid aanroept, kan het besef van het tijdelijke voor even verdragen.
 

Veelal concentreren spiritueel-therapeutische praktijken zich op rebirthing, opnieuw geboren worden. Nee, dan het proefsterven: redying, oftewel filosofie voor gevorderden. Doe het, in de volle (na)bloei van uw leven.