Ons panel, bestaande uit Simone van Saarloos, Eric Schliesser en Ingrid Robeyns reageert iedere maand op een actuele stelling.
Simone van Saarloos
Schrijver, columnist
Ieder land heeft een heldere bedrijfstactiek: het eigen volk gaat voor. Een land heeft, net als een bedrijf, vaste medewerkers nodig. Het eigen volk, dat zijn de mensen die hier toevallig worden geboren. Omdat groei nog meer groei oplevert wanneer je groei deelt, worden er extra krachten van buitenaf aangenomen. Dat zijn mensen die hun economisch nut kunnen bewijzen: soms krijgen zij geen vast contract (paspoort), maar mogen zij als zzp’er aan de slag (verblijfsvergunning).
Net als bedrijfsleiders, bieden politici zekerheid om loyaliteit te verdienen. Bij een bedrijf moet die loyaliteit tot winst leiden. Bij een land is het, in tijden van voorspoed en vrede, niet helemaal helder waar loyaliteit toe moet leiden. Een bedrijf wil winst maken of zichzelf in stand houden. Een land is ook gericht op lijfsbehoud, maar wat wil het behouden: een cultuur, een taal?
Bedenk: een ideologie kan verloren gaan, een bedrijf kan alleen failliet. Een gedepolitiseerde natiestaat kan dus alleen failliet. Het vrijemarktdenken bereidt ons erop voor dat een bedrijf dat failliet gaat, zijn failliet ook verdient.
Eric Schliesser
Hoogleraar politieke theorie, Amsterdam
Eerst een definitie: het Gasgebouw is de publiek-private samenwerking tussen de staat, Exxon Mobil, Shell enz., voor winning en verkoop van aardgas. Nu drie datapunten: 1) het Gasgebouw heeft – zo rapporteerde de Onderzoeksraad voor Veiligheid onlangs – geen oog gehad voor de veiligheid van de inwoners van Groningen. Gasopbrengsten maximaliseren is het enige doel van beleid geweest. 2) Het Nederlandse energieverbruik uit duurzame bronnen is al geruime tijd in de achterhoede van Europa. Niet de stemmers, maar een Nederlandse rechter dwingt het Gasgebouw nu uitstoot van broeikasgassen terug te brengen. 3) De Gasunie neemt deel aan Nord Stream, een gaspijplijn die Rusland en West-Europa via de Oostzee met elkaar verbindt, en de overheid wil het Gasgebouw een centrale rol in distributie en opslag van Russisch gas laten innemen. Ook het neerschieten van MH17 verandert hier niks aan. Als er wel politiek in Nederland is, dan alleen dorpspolitiek.
Ingrid Robeyns
Hoogleraar ethiek, Utrecht
Er wordt al jaren erg kritisch geschreven over de toegenomen economisering van onze samenleving. Terecht. Het is niet erg dat we met veel publieke kwesties zakelijk en rationeel omgaan, maar het is wel problematisch als alle publieke praktijken primair door een bedrijfsmatige bril worden bekeken. We worden dan klanten in plaats van burgers of personen met meervoudige belangen. Zaken die voorheen een collectieve waarde hadden, zoals toegang tot hoger onderwijs, worden steeds meer benaderd als individuele materiële belangen. En in het beleid domineert de ultra-economische waarde ‘efficiëntie’ alle andere waarden zoals rechtvaardigheid of gemeenschapszin. Zo blijven we een materieel welvarend land, maar met steeds minder ziel of gemeenschappelijke betrokkenheid.
Kunnen we dit tij wel keren? Het lijkt me te vroeg om de handdoek in de ring te gooien. Misschien moeten wij, Nederlanders, meer politiek actief worden – in een politieke partij, bij een actiegroep of door ons meer in politieke discussies te mengen. Dan krijgen politieke idealen vanzelf meer aandacht.
Dit artikel is exclusief voor abonnees
