De voorgeschiedenis doet niet ter zake, maar de situatie was dat ik een belastingadviseur nodig had. Liever gisteren dan vandaag. Ik vroeg wat rond bij schrijvers- en kunstenaarsvrienden, want het moest geen Zuidas-type met verkeerde verwachtingen zijn.
Een van hen gaf me de gegevens van – laat ik hem Joost noemen. ‘Zelfs mijn vriend wordt nu blij van cijfertjes,’ vertelde ze erbij. Binnen een week zat ik met Joost te zoomen. ‘Ik ben wel ambitieus,’ zei ik tegen hem, ‘maar alleen om wat ik doe, niet wat geld betreft. Dat moet je begrijpen.’ Hij begreep het.
Een klein uur later had ik hem mijn hele hebben en houden toegestuurd: bankafschriften, facturen, bonnen, hypotheek, BSN, een kopie van mijn paspoort. Hij kon zien waar ik naartoe reis, welke goede doelen ik steun, de ernst van mijn boekenverslaving. Hij kon me per direct ruïneren, mocht hij dat willen.
Of ik kritisch ben op data en privacy? Jazeker. Het verbaasde me ook hoe makkelijk ik mijn identiteit aan hem overdroeg. Kwam dat doordat iemand die ik wél al jaren ken me hem had aangeraden? Was het simpelweg te wijten aan blauwe-enveloppenstress? Had ik niet eerst wat data over Joost zelf moeten opvragen?
Als je vooral gelooft in cijfers, worden mensen vanzelf minderwaardig
Als je de kranten moet geloven, leven we in één grote vertrouwenscrisis. Niet zo gek, met trust in numbers als bestuurlijk adagium. Als je vooral gelooft in cijfers, worden mensen vanzelf minderwaardig. Dat zij vervolgens alleen nog op zichzelf vertrouwen is niet zo vreemd.
Maar vertrouwen heeft bij uitstek betrekking op een ander. Volgens filosoof Byung-Chul Han ontstaat het bovendien in een situatie van niet-weten, een gebrek aan informatie. Als je alles al weet, heb je het niet nodig. Een beroep op transparantie zal vertrouwen daarom geen goeddoen.
Misschien, bedacht ik, is er wel veel meer vertrouwen dan we denken, maar zoeken we het op de verkeerde plek. Je moet het niet-weten allereerst ook in jezelf onderkennen. Mijn onkunde dwong me Joost per direct te vertrouwen. Zo ontstond een betekenisvolle relatie, al was die gedreven door wederzijdse financiële belangen; vertrouwen niet in, maar vanwege de cijfertjes. En dat gewoon op Zoom.
Als dat kan, is alles mogelijk.
Dit artikel is exclusief voor abonnees
