Wat kan ik weten?
‘We kunnen niets weten. De werkelijkheid is een raadsel. Met zintuigen – die variëren tussen de diersoorten – kunnen we ons alleen een beeld vormen over de werkelijkheid. Een uil heeft natuurlijk een heel ander beeld van de wereld dan een muis of een mens. Om met die raadselachtigheid om te gaan heb je slechts twee opties: je kunt kiezen voor een warhoofd of een hokjesgeest, een poging tot ordening. En we kunnen niet zonder dat laatste. Die poging tot ordening geeft ons echter alleen maar overzicht, geen inzicht. Het is wel nodig, maar het is nog maar de eerste stap in het weten.’
Wat moet ik doen?
‘Je moet doen waar je zin in hebt. Net als elk ander dier zit je in een lichaam, en de bouw van jouw lichaam schrijft voor wat je moet doen. Dat “ding” verraadt de bedoeling. Een giraffe heeft bijvoorbeeld een lange nek zodat hij bij de hoogste blaadjes kan. De mens heeft grote hersenen, dat kun je zien als een oproep tot nadenken. Wat de mens beperkt is de kwaliteit van zijn zintuigen – we zijn eigenlijk heel oppervlakkige kijkdieren. Zevenennegentig procent van wat ons bepaalt zit aan de binnenkant, maar we focussen ons op de buitenkant. De kleur van ons velletje bijvoorbeeld.’
Wat mag ik hopen?
‘Wat je mag hopen is dat je gelukkig bent. En biologen weten hoe je een mens gelukkig kunt maken. We denken vaak dat we gelukkig worden als we onszelf verbeteren. We doen van alles om ons velletje aan de buitenkant mooier te maken, met lippenstift bijvoorbeeld. In plaats daarvan kun je beter de omstandigheden waarin je leeft aanpassen. We zijn te veel bezig met onszelf optimaliseren, maar geluk is accepteren wie je vanbinnen bent en daar de juiste omgeving bij zoeken. Dat vergt biologisch inzicht. Je bent gelukkig als je aan je omgeving bent aangepast.’
Wat is de mens?
‘De mens is één soort. Maar binnen die soort kunnen betekenisvolle verschillen bestaan. Als wetenschapper stuit de suggestie dat rassen uitgevonden zijn om anderen te onderdrukken me tegen de borst. Biologisch onderscheid staat niet gelijk aan hiërarchie – ook al laat de geschiedenis misschien iets anders zien. Rassen of variëteit, of hoe je het ook wilt noemen, is een uitvinding om overzicht te krijgen. Kijk naar vogelaars – het eerste wat die doen is een vogelboekje aanschaffen. Door naamgeving en de een van de ander te onderscheiden creëer je overzicht. Daar is toch niemand op tegen?’
Wat loopt daar? Een biologische kijk op rassen
Midas Dekkers | Atlas Contact | 368 blz. | € 32,99
