Home Vrouwelijke denkers Marja Vuijsje: ‘Jonge feministen grijpen opnieuw naar De Beauvoir’
Vrouwelijke denkers

Marja Vuijsje: ‘Jonge feministen grijpen opnieuw naar De Beauvoir’

De tweede sekse verdient meer aandacht, vindt Marja Vuijsje. Ze schreef een beknopte ode aan de vrouw achter de bijbel van het feminisme.

Door Brechtje van Dam op 18 december 2019

Simone de Beauvoir filosoof existentialisme tweede sekse te kwader trouw

De tweede sekse verdient meer aandacht, vindt Marja Vuijsje. Ze schreef een beknopte ode aan de vrouw achter de bijbel van het feminisme.

Dit artikel krijgt u van ons cadeau

Wilt u onbeperkt toegang tot de artikelen op Filosofie.nl? U bent al abonnee vanaf €4,99 per maand. Sluit hier een abonnement af en u heeft direct toegang.

Simone de Beauvoir schreef haar ruim 800 pagina’s lange boek De tweede sekse in 1949. Waarom zijn haar theorieën over de verschillen tussen de seksen ook nu aan de orde?
‘Ik heb gemerkt dat veel jonge feministen haar boek weer oppakken, zoals dat ook gebeurde tijdens de tweede feministische golf in de jaren zestig en zeventig. Dat is niet voor niets. Wat De Beauvoir uitvoerig beschrijft is dat het verschil tussen mannen en vrouwen eigenlijk niet zo essentieel is. Dat we allemaal in de eerste plaats mens zijn.

Die gelijkheidsgedachte zit er bij haar als geen ander in. We leven in een tijd waarin de biologie gebruikt wordt als argument om de – op het eerste oog – onwrikbare verschillen tussen man en vrouw te benadrukken. Jonge feministen willen van de beklemming van dit soort biologische theorieën af. Ze willen het keurslijf dat op basis van dat onderscheid aan vrouwen wordt opgelegd van zich afschudden.’

Toch is De tweede sekse inmiddels zeventig jaar oud. Staan daar nog antwoorden in op de vragen van de moderne vrouw?
‘Simone de Beauvoir ging in haar boek onder andere uitvoerig in op de abortuskwestie. Toen al. Ze toonde met cijfers aan dat hoewel abortus in haar tijd vrijwel overal illegaal was, er alsnog veel vrouwen uit wanhoop naar die oplossing grepen. Ze pleitte voor legalisering van een medisch verantwoorde abortus en kreeg daar veel kritiek op.

‘Elke tijd kent zijn eigen ongelijkheden’

In sommige staten in Amerika wordt nu gesproken over het opnieuw illegaal stellen van abortus. Onder andere door het terugdraaien van legale abortuswetgeving in die staten is het onderwerp van vrouwenemancipatie wederom het gesprek van de dag, ook in Nederland. Dat debat uit 1949 is dus ook nu weer aan de orde.’

Volgens De Beauvoir zijn de verschillen tussen man en vrouw een resultaat van opvoeding en maatschappij. Als haar gedachtegoed nog steeds van belang is, kunnen we dan stellen dat er niet genoeg is veranderd?
‘Ik vermoed dat De Beauvoir, net als ik, op een moment in haar leven heeft gedacht dat wanneer je argumenten maar sterk genoeg zijn er een grote en blijvende verandering zal plaatsvinden in de positie van de vrouw. Dat er een soort totale gelijkheid kan zijn. Maar het is eigenlijk nooit klaar. Elke tijd kent zijn eigen ongelijkheden.

Even tussendoor… Meer lezen over feminisme? Schrijf je in voor de gratis nieuwsbrief

Meld u aan voor onze nieuwsbrief

Ontvang elke woensdag het laatste filosofie nieuws, de beste artikelen van de week en af en toe een aanbieding.
Ontvang wekelijks het laatste filosofienieuws, de beste artikelen en af en toe een aanbieding.

Wat je nu ziet is een backlash. Aan de ene kant zie je emancipatie van de vrouw toenemen terwijl aan de andere kant de retoriek over mannelijkheid en vrouwelijkheid sterker wordt. Er is wel een terugslag, al denk ik ook dat dit van alle tijden is. Er is uiteraard ook veel veranderd sinds de tijd van De Beauvoir en sinds de tweede feministische golf.’

Ondanks haar populariteit krijgt ze ook kritiek van moderne feministen. De Beauvoir zou de vrouw in een slachtofferrol plaatsen en haar een vorm van “mannelijkheid” opleggen die nodig is om je los te schudden van het conventionele denken over de vrouw. Begrijpt u die kritiek?
‘Dat is een argument dat vaak tegen feministen wordt gebruikt. “Wat nu als een vrouw ervoor kiest om huisvrouw te zijn?” En het klopt, De Beauvoir leidde een voor die tijd vrij mannelijk bestaan. Ze trouwde nooit, had geen gezin en geloofde niet in monogamie. Ze verbleef – en schreef – in Parijse cafés en hield er meerdere liefdesrelaties op na.

‘Wat nu als een vrouw ervoor kiest om huisvrouw te zijn?’

Er is uiteraard wel kritiek op haar denkwijze mogelijk. Dat beschrijf ik ook in mijn boek. Maar ze legt niemand iets op. Ze heeft opgeschreven hoe zij het zag, en hoe zij vond dat het verder moest. Haar punt was dat vrouwen niet de keuze hadden te beslissen wie zij wilden zijn. Wat die keuze zou moeten zijn, liet ze vrij.

Mijn boek is dan ook meer een historische beschrijving van haar werk en haar persoon. Essentieel daarin is ook dat zij leefde in een periode waarin die keuzevrijheid en zelfstandigheid niet vanzelfsprekend waren. Ze zal in de context van haar tijd begrepen moeten worden.’

Marja Vuijsje (1955) is schrijver van een klein maar bejubeld oeuvre. Haar biografie van Joke Smit werd genomineerd voor de Libris Geschiedenis Prijs en de Erik Hazelhoff Biografieprijs en stond op de tiplijst van de AKO Literatuurprijs. De kleine De Beauvoir, waarin Marja Vuijsje het baanbrekende werk De Tweede Sekse samenvat, verscheen op 10 september 2019.