Maand van de Filosofie 2026 | Ken onszelve

Elk jaar in april vindt de Maand van de Filosofie plaats. In heel Nederland en Vlaanderen worden dan een maand lang lezingen, debatten en festivals georganiseerd rondom een filosofisch thema. Ook verschijnt er een essay en een kinderboek van de Maand van de Filosofie. Tijdens de maand wordt tevens de Socratesbeker voor het meest prikkelende filosofieboek van het afgelopen jaar uitgereikt, en eens in de twee jaar wordt er een filosoof tot Denker der Nederlanden uitgeroepen. Lees hieronder meer over het thema, de publicaties en de activiteiten van dit jaar.

In 2026 staat de Maand van de Filosofie in het teken van de vraag wie wij zijn. Volgens denkers als Michel Foucault is het ‘wij’ geen vast gegeven, maar een constructie die ontstaat uit macht, kennis en zelfreflectie. Ooit was het wij een gesloten kring, vaak tegenover een zij. Vandaag lijkt dat wij vluchtiger: licht, tijdelijk, soms leeg.

Toch groeit de behoefte aan nieuwe beelden, woorden en daden om het wij opnieuw betekenis te geven. Kan er een wij bestaan dat mens én niet-mens omvat? En als er grenzen zijn, wie bepaalt dan waar die liggen? 

Elk jaar schrijft een vermaarde Nederlandse of Vlaamse denker een essay dat aansluit bij het thema. In 2026 is dat schrijver en jurist Roxane van Iperen (1976). Van Iperen brak door met het boek ’t Hooge Nest (2018) over twee leden van het Joodse verzet en schreef onder meer de essays Eigen welzijn eerst (2022), Eigen planeet eerst (2025) en de roman Dat beloof ik (2023). Het Essay van de Maand van de Filosofie van Roxane van Iperen is verkrijgbaar vanaf april 2026.

Naast een Essay van de Maand van de Filosofie verschijnt ook een Kinderboek van de Maand van de Filosofie. In 2026 wordt het Kinderboek van de Maand van de Filosofie geschreven door Edward van de Vendel (1964). Van de Vendel schreef meer dan tachtig kinder- en jeugdboeken en won vele prijzen voor zijn werk, waaronder in 2024 de Theo Thijssen-oeuvreprijs voor kinder- en jeugdliteratuur. Ook het Kinderboek van de Maand van de Filosofie verschijnt in april 2026.

De Socratesbeker is de prijs voor het meest urgente, oorspronkelijke en prikkelende filosofieboek dat het afgelopen jaar is geschreven. Traditiegetrouw wordt de beker tijdens de Maand van de Filosofie in april uitgereikt.

In 2025 ging de Socratesbeker naar In onze tijd. Leven in het Calamiteitperk van cabaretier en filosoof Tim Fransen. In zijn boek roept Fransen op tot een groter moreel besef; we moeten af van het idee dat vooruitgang en egoïstisch handelen probleemloos samen kunnen gaan. De boeken die verder waren genomineerd zijn Blinde vlekken van Lieke Asma, Toeval van Jeroen Hopster, Hoe we uit het dorp vertrokken van Wouter Mensink en Filosofie van de kroeg van Hans Schnitzler.

Lees hier alles over de Socratesbeker 2025.

Verschillende Nederlandse steden hebben in april een Nacht van de Filosofie waar je zelf kunt filosoferen en geïnspireerd kan worden door nationaal en internationaal bekende filosofische sprekers.

Eens in de twee jaar wordt er tijdens de Maand van de Filosofie een nieuwe Denker der Nederlanden (voorheen: Denker des Vaderlands) ingehuldigd. De Denker der Nederlanden is een eretitel voor een gerenommeerde Nederlandse denker die twee jaar lang de discipline van de filosofie mag vertegenwoordigen in het publieke debat. De Denker kiest bij het aantreden altijd een thema dat hij, zij of hen die periode wil uitdragen. Voor Hans Achterhuis (2011-2013) was dat bijvoorbeeld ‘tegendenken’, Daan Roovers (2019-2021) sprak liever over ‘publiek denken’.

Vanaf 2025 zal de Vlaamse schrijver David Van Reybrouck twee jaar lang de titel ‘Denker der Nederlanden’ dragen. Het thema dat hij wil uitdragen is ‘verdenken’. Van Reybrouck: ‘Verdenken verwijst naar een soort achterdocht, wat eigenlijk de basis is van elke filosofische houding. Durven kritiek hebben, durven twijfelen, ook aan jezelf – je standpunt bijstellen is geen teken van zwakte, maar van kracht. En je kunt de term ook anders uitspreken: vérdenken, ver denken. Onze aandacht wordt in het heden gezogen, maar ik vind het ook van belang om vanuit het verre verleden naar de verre toekomst te kijken.’