Filosofie is ook makkelijker als je leest. Goed leest. Filosofische bronteksten zijn niet altijd even makkelijk te begrijpen. Daarom helpen we je in een close reading op weg met extra context en commentaar bij deze tekst van Friedrich Nietzsche over lijden.
Vrienden, er kwamen spottende woorden tot uw vriend: ‘Zie toch Zarathoestra!*1 Wandelt hij niet onder ons als onder dieren?’
Maar dit zijn betere woorden: ‘De kennende wandelt onder mensen als onder dieren.’
De mens zelf is echter voor de kennende: het dier dat rode wangen heeft.
Hoe is dat zo gekomen? Is het niet doordat hij zich te vaak heeft moeten schamen?
O vrienden! Zo spreekt de kennende: schaamte, schaamte, schaamte*2 – dat is de geschiedenis van de mens! En daarom draagt de edele*3 zichzelf op niet te beschamen: schaamte draagt hij zichzelf op tegenover al wat lijdt.
Voorwaar, ik mag hen niet, die barmhartigen, die zich verlustigen in hun medelijden*4: het ontbreekt hen te zeer aan schaamte. Als ik al medelijdend moet zijn, dan wil ik het in elk geval niet zo noemen; en als ik het ben, dan ben ik het uit de verte.
Graag verhul ik dan ook mijn hoofd en vlucht ik weg nog voordat men mij heeft herkend: ik draag u op dat ook te doen, mijn vrienden.
Moge mijn lot altijd niet-lijdenden zoals u op mijn pad brengen, en mensen met wie ik hoop en maaltijd en honing mag delen!
Voorwaar ik heb wel het een en ander gedaan voor lijdenden: maar iets beters scheen ik altijd te doen wanneer ik leerde mij beter te verheugen*5.
Sinds er mensen zijn, heeft de mens zich te weinig verheugd: dat alleen, broeders, is onze erfzonde!
En als we ons beter leren verheugen, leren wij het beste af om anderen pijn te doen en pijn te verzinnen.
Fragment uit: Friedrich Nietzsche, Zo sprak Zarathoestra, vert. Ria Hengel, De Arbeiderspers, 2013.
