Het opschrijven van de tien geboden helpt valsspelen te voorkomen. Hoe bewust is ons moreel gedrag?
Experiment
Als mensen voorafgaand aan een test de tien geboden opschrijven, spelen ze minder snel vals.
‘We denken vaak dat we met protocollen, wetten en regels betrouwbaar gedrag kunnen bevorderen. Maar dit experiment laat zien dat ook onbewuste invloeden op ons morele gedrag impact hebben’, stelt praktisch filosoof Maureen Sie, hoogleraar filosofie in Leiden en Rotterdam. ‘Als je mensen herinnert aan hun morele natuur – in dit geval door de tien geboden op te schrijven – dan handelen mensen moreler. Het is dan ook niet verwonderlijk dat bijvoorbeeld banken veel interesse hebben in dit soort onderzoek.’
‘Toch kunnen we uit dit experiment geen eenvoudige recepten voor moreel gedrag destilleren. Je moet eerst weten waarom het effectief is om die tien geboden op te schrijven. Je herinnert mensen aan hun morele natuur, maar werkt dat mechaniek ook als je ze daar voortdurend aan herinnert? Stel dat je elke dag een handtekening moet zetten onder een integriteitscode – is dat effect niet aan slijtage onderhevig?’
‘Wat dit experiment ons wel biedt, is zelfinzicht. Als ik lezingen geef bij bedrijven probeer ik mensen dit soort experimenten te laten ondergaan. Zo ervaar je dat onbewuste invloeden effectief zijn, ook al denk je daar niet gevoelig voor te zijn. We hebben wat moraal betreft een veel te rooskleurig zelfbeeld van onze drijfveren. Je moet niet denken dat als je valsspelen immoreel vindt, je dat over het algemeen nooit zult doen. We gebruiken voortdurend de kleine marges van het dagelijks leven om er zo mooi mogelijk uit te komen.’
Dit artikel is exclusief voor abonnees
Dit artikel op Filosofie.nl is alleen toegankelijk voor abonnees. Met liefde en zorg werken wij iedere dag weer aan de beste verhalen over filosofie. Steun ons door lid te worden voor maar €4,99 per maand.
Log in om als abonnee direct verder te kunnen lezen of sluit een abonnement af.
Op onze website plaatsen we verschillende soorten cookies. Functionele en analytische cookies plaatsen we altijd. Deze zijn noodzakelijk om de website goed te laten werken en het gebruik te kunnen meten. Daarnaast maakt onze website gebruik van cookies die niet noodzakelijk zijn, maar wel nuttig. Zoals cookies waarmee we u persoonlijke en relevante informatie kunnen tonen gebaseerd op uw internetgedrag. En cookies zodat u feedback kan geven over uw gebruikerservaring, video’s kan bekijken en relevante aanbiedingen van Filosofie Magazine kan zien op andere websites. Door op ‘Akkoord’ te klikken gaat u akkoord met het plaatsen van deze cookies.
Wij en een aantal geselecteerde bedrijven hebben toegang tot uw gegevens en gebruiken deze informatie voor de onderstaande doeleinden. Klik op een doel om uw voorkeuren aan te passen en om meer te weten te komen over wie er om uw toestemming vraagt en/of rechtmatig belang claimt om uw gegevens voor dat doel te verwerken. Houd er rekening mee dat wanneer alle doeleinden zijn geweigerd, dit een negatief effect op bepaalde functies van de website kan hebben.
Voor sommige doeleinden kunnen uw persoonsgegevens worden verwerkt op de juridische grond van rechtmatig belang.
Functionele cookies worden gebruikt om de site te doen werken. U kunt ze
daarom niet weigeren. Met deze cookies brengen we ook het algemene
gebruik van onze site in kaart met geanonimiseerde data.
Deze cookies kunnen via onze website worden ingesteld door onze advertentiepartners. Ze kunnen door deze bedrijven worden gebruikt om een profiel samen te stellen over uw interesses en u relevante advertenties op andere sites te tonen. Deze cookies slaan geen directe persoonlijke informatie op, maar zijn gebaseerd op een unieke identificatie van uw browser en internetapparaat. Als u deze cookies weigert, zult u minder gerichte advertenties zien.
Wanneer we content van Facebook, Instagram, Twitter of YouTube integreren in onze artikelen, plaatsen deze partijen cookies om meer te weten te komen over
uw surfgedrag. Meer informatie vind u hierover in het privacy- en
cookiebeleid van deze bedrijven. Indien u deze cookies niet toelaat,
zullen we deze content niet tonen.