‘Een stedenbouwkundige van de gemeente Amsterdam vertelde me dat de gemeente obstakelvrije openbare ruimte probeert te creëren. Daar kreeg ik het benauwd van. Obstakelvrij? Zet alsjeblieft nog wat fietswrakken op straat.
Zo’n aangeharkte ruimte zonder obstakels klinkt aantrekkelijk, maar rommelruimte is cruciaal voor een stad. Toen ik in de jaren negentig planologie ging studeren heerste er een hosanna-stemming over het proces van gentrificatie. Maar wat komt er na gentrificatie? De toenemende macht van geld en stenen zet de stedelijke samenleving steeds meer onder druk.
De Amerikaanse socioloog Richard Sennett bespreekt in zijn boek Building and Dwelling. Ethics for the City (2018) het onderscheid tussen de ville – de fysiek gebouwde omgeving – en de cité – de altijd veranderende en ongrijpbare stedelijke samenleving. Sennett laat zien dat de ville en de cité altijd met elkaar botsen. De pragmatische ville probeert orde te scheppen in de chaos; de complexe cité is krom, onregelmatig en divers.
Sennett blaast deze twee begrippen nieuw leven in. Verwijzend naar Aristoteles laat hij zien dat die spanning tussen ville en cité iets van alle tijden is. Dat maakte me blij en gaf me kracht: het vraagstuk waar ik al zo lang mee rondliep speelt al eeuwen en is opnieuw relevant.
Sennetts benadering kan ons helpen om een fundamenteel debat te voeren. Wat voor stad willen we zijn? En wat is het uitgangspunt van die stad? Eenduidigheid of complexiteit? Voorspelbaarheid of verrassing en onzekerheid? Stedelijke dynamiek ontstaat alleen als de mensen die er wonen genoeg vrijheid en ruimte krijgen. Het moet schuren in een stad, en daar horen ook obstakels bij.’
