Waarom is de economische crisis zo moeilijk te bestrijden? Heeft dat alleen financieel-economische redenen? Nee, natuurlijk. De vrije-markteconomie is een precair systeem dat beslist niet alleen van geld en goederen afhankelijk is, maar ook van al te menselijke aspecten zoals vertrouwen, en zelfs geloof, aldus filosoof en econoom Liesbeth Noordegraaf-Eelens in dit nummer. De economie toont opvallende overeenkomsten met religie, stelt zij.
In jaren van economische voorspoed heeft die houding ons veel voordeel gebracht. Door ons aanvankelijk blinde vertrouwen in de economie hebben wij schulden (lees: hypotheken) zonder schuldgevoel. Maar nu het vertrouwen geschonden is, is er meer verloren gegaan dan alleen geld: ‘Niet dat u tegen me gelogen hebt, maar dat ik u niet langer geloof, heeft me geschokt’, zo citeert Noordegraaf Friedrich Nietzsche. Wij zijn van ons geloof gevallen, en de vraag is of we hiervan nog iets kunnen herstellen.
Het in hoge mate abstracte systeem van leningen, aandelen, opties, derivaten en obligaties steunt uiteindelijk op het vertrouwen dat de aanvankelijke waarde van een onderneming zal toenemen. Het ligt inmiddels bijna twintig jaar achter ons, maar ook bij de oprichting van Filosofie Magazine zijn in de eerste jaren obligaties uitgeschreven: tientallen betrokkenen besloten destijds 1000 gulden – of een veelvoud ervan – te doneren om de oprichting van een filosofisch publiekstijdschrift mogelijk te maken. Deze obligaties – letterlijk: schuldbekentenissen – zijn inmiddels al lang afbetaald, maar het was een van de vele noodzakelijke stappen die hebben geleid tot de succesvolle titel die nu voor u ligt en waar wij elke maand meer dan 20.000 mensen een plezier mee doen.
Dit najaar bestaat Filosofie Magazine 20 jaar. Dat willen wij vieren op ons jubileumfeest in de Rode Hoed op 28 september. Met onze lezers, (oud-)medewerkers, en natuurlijk de obligatiehouders van destijds.
Dit artikel is exclusief voor abonnees
