De Franse choreograaf Michel Schweizer vertelt over de vijf Mechelse herders in zijn toneelstuk Bleib, opus 3.
Met zijn theaterstuk Bleib Opus 3 is de Franse choreograaf Michel Schweizer voor het eerst in het Nederlandse theater te zien. Het is een opmerkelijk stuk: op het podium speelt filosoof Dany-Robert Dufour, auteur van boeken over de postmoderne mens, een filosoof en psychiater Jean-Pierre Lebrun een psychiater. Maar de hoofdrol is weggelegd voor vijf Mechelse herders die met hun hondenbegeleiders een ongemakkelijke spanning oproepen. Wie is hier eigenlijk de baas over wie? En als wij de baas zijn over de honden, wie is dan de baas over ons?
Schweizer: ‘Als choreograaf houd ik mij veel bezig met de vraag hoe ik het levende op het toneel neer moet zetten. Als ik een levend wezen op het toneel zet, dan wil ik dat hij echt leeft. Niet zoals de moderne dansers. Dan weet het publiek al wat het moet verwachten. Dat is geen ervaring vind ik. Dat is een geprepareerd schouwspel waar hetzelfde wordt herkauwd. De kijker herkent alleen maar dingen. Het is een opstapeling van herkenningen en daar houd ik niet van. Dat stimuleert mij helemaal niet. Ik wil iets neerzetten dat echt iets is. En zo min mogelijk geprepareerd. Ik wil juist die waarde van de ervaring in mijn theaterstukken hebben.’
‘Zo ben ik bij honden uitgekomen. Die kun je geen standaard format van maken. Dat is echt onmogelijk. Zelfs bij de meest getrainde honden, zoals in mijn theaterstuk, kan er nog iets onverwachts gebeuren. Een hond verlaat wel eens het podium. Hij is dan niet meer in staat om uit te voeren waar ik hem voor wilde gebruiken. Dat zorgt voor choreografische wanorde. Soms reageert een hond niet. Dat maakt het dan weer moeilijk voor de begeleiders die in de coulissen staan en voor mij als schrijver van het stuk. Maar op die manier gebeurt er steeds iets dynamisch, iets in het hier en nu met het levende op het toneel. Dat voelt het publiek ook. Er is iets onvoorspelbaars mogelijk. Iets wat ik heb opgeschreven, kan door de honden in de war geschopt worden. Zo heeft het levende op het toneel zijn dynamiek weer teruggevonden. Gedesorganiseerd en gedestabiliseerd.’
‘De honden zijn Mechelse herders. Het zijn zeer goed trainbare honden. Met hun begeleiders doen ze mee aan wedstrijden en ze kunnen reageren op een uitgebreide tekentaal. Maar het zijn ook honden die met hun imposante uiterlijk het publiek angst aanjagen. Er is niets tussen de honden en de zaal dat het publiek beschermt. Niet dat het mijn bedoeling was om mensen bang te maken, maar dat kan best gebeuren. De honden staren vanaf het podium naar de mensen in de zaal als ze gaan zitten. En tijdens het stuk kijken ze ondraaglijk lang het publiek in. Daar zit een spanning. Tussen de honden en de mensen.’
‘Het publiek voelt wel de aanwezigheid van de begeleiders die vanuit de coulissen de honden manipuleren, maar ze zijn niet zichtbaar. En dat roept dan weer vragen op naar onze eigen sturing. Wie stuurt ons sinds we afscheid hebben genomen van God? Er is geen almachtig wezen meer dat ons in de wereld stuurt, behalve dan het zielloze kapitaal of de markt. Alles staat in dienst van onze genotsmaximalisatie. En als je dan naar de honden kijkt in mijn stuk, dan moet je eigenlijk wel toegeven: die honden, die zijn veel beter afgericht dan wij!’
Thomas Rietstra
Bleib Opus 3 is te zien in de Rotterdamse Schouwburg op donderdag 18 september om 21.00 uur, zaterdag 20 september om 21.00 uur en zondag 21 september om 15.00 uur.
tel.: +32 (0)10 411 81 10
website: www.rotterdamseschouwburg.nl
