Wat betekent het om vrij te zijn? Dat is volgens existentialisten de grote vraag van ons bestaan.
Onze essentie ligt niet vast, zoals dat wel geldt voor dieren en dingen, stelt Sartre. Hij vatte zijn gedachten samen in de uitspraak: ‘Existentie gaat vooraf aan essentie.’ We bestaan (existeren), en van daaruit bepalen we wie we zijn (onze essentie). Dat doen we niet op één moment in ons leven, maar voortdurend opnieuw, ons hele leven lang. Dit is zo fundamenteel voor ons bestaan dat Sartre het dé conditie van de mens noemt: we zíjn onze vrijheid.
Steeds vaker spreken mensen over vrijheid in ideologische zin – de vrijheid om te doen wat je wilt. Dat is echter niet wat Sartre bedoelt met vrijheid.
Hij benadrukt dat vrijheid geen eenrichtingsverkeer is, maar juist gaat over verantwoordelijkheid nemen voor je leven. We moeten niet denken dat vrijheid ooit gemakkelijk zal zijn. Een beetje lanterfanten en doen waar je zin in hebt is precies het tegenovergestelde. Het is wat Sartre “kwade trouw” noemt. Volgens Sartre zijn we te kwader trouw als we het nalaten om zelf betekenis te geven aan ons leven.