René Descartes, filosoof van de maand, is vooral bekend van zijn twijfelexperiment waar het beroemde credo ‘Ik denk, dus ik ben’ uit volgde. Door middel van dit experiment wilde hij tot een waarheid komen waar niet aan getwijfeld kon worden.
Om de veelheid aan wetenschappelijke ideeën en filosofische standpunten te ordenen in ware en onware theorieën, ging Descartes op zoek naar een onbetwijfelbaar fundament.
‘Omdat ik mij soms vergis, dacht hij, ga ik alles wegstrepen waarin ik mij eventueel zou kunnen vergissen en kijken of ik iets overhoud waarin ik mij niet vergissen kan. Misschien kan ik van daaruit steeds de juiste weg vinden en mij vasthouden aan de waarheid. Met zekerheid als doel wierp Descartes zich willens en wetens in de absolute twijfel en wantrouwde hij bewust wat hij ooit voor waar had gehouden.’
De beste methode om na te gaan waarin we ons niet in kunnen vergissen, was volgens Descartes de wiskundige. Dit hield voor hem echter niet in dat alleen wiskundige vergelijkingen de waarheid laten zien.
‘Met “wiskundig” doelde Descartes op om het even welke denkwijze waar geen speld meer was tussen te krijgen. Het is mogelijk “wiskundig” te redeneren zonder ook maar één formule te gebruiken. In de Uiteenzetting licht Descartes zijn nieuwe methode toe. Vier korte regels kunnen volstaan: 1. alleen in overweging nemen wat je zelf helder inziet en niks zomaar van anderen aannemen; 2. elk probleem opdelen in deelproblemen totdat je op het niveau van heldere inzichten belandt; 3. bewijzen stap voor stap opbouwen van eenvoudige inzichten naar ingewikkelde redeneringen; en 4. alles opsommen zodat je het overzicht houdt over het geheel.’
Dit artikel is exclusief voor abonnees
