Ik kreeg een appje van een vriendin: er was ingebroken in haar auto. ‘Ach ja,’ schreef ze, ‘alles gebeurt met een reden’. Ik dacht aan al die keren dat ik dit zinnetje had gehoord. Ik vroeg me af: wat is die reden dan? En waarom krijgen wij die niet even doorgeseind?
Met dit zinnetje doen we alsof het universum een soort megaprojectmanager heeft die alle gebeurtenissen zorgvuldig plant en uitvoert volgens een masterplan waar wij geen inkijkje in krijgen. Is de uitspraak daarmee niet een soort universele pleister op de wond van het toeval?
Opvallend is dat we deze zin vooral tevoorschijn toveren bij narigheid. Bij fijne dingen heb ik nog nooit iemand horen tetteren: ‘Zie je wel. Loonsverhoging! Nieuw huis! Verliefd! Alles gebeurt met een reden!’ Hebben we alleen bij tegenslag behoefte aan een hogere bedoeling?
En als werkelijk alles een reden heeft, waarom proberen we dan nog dingen te voorkomen of te controleren? Waarom kijken we naar links en rechts als we oversteken? Als die vrachtwagen me zou raken, zou dat toch ook ‘met een reden’ zijn? We geloven er blijkbaar selectief in – handig voor achteraf, onbruikbaar vooraf.
Even tussendoor …
Meer columns lezen van Elke Wiss? Schrijf je in voor de gratis nieuwsbrief:
Misschien is de echte vraag of dingen wel altijd een reden moeten hebben. Is het niet veel geruststellender dat sommige dingen gewoon gebeuren? Dat je soms pech hebt en het niet jouw schuld is en ook geen onderdeel van een groots plan? Misschien maskeren we met het zinnetje wel onze eigen machteloosheid. ‘Alles gebeurt met een reden’ komt dan neer op: ‘Ik snap er niks van, maar dat vind ik te eng om toe te geven.’
