Filosofie is ook makkelijker als je leest. Goed leest. Filosofische bronteksten zijn niet altijd even makkelijk te begrijpen. Daarom helpen we je in een close reading op weg met extra context en commentaar bij deze tekst van Seneca over de dood.
Niemand is zo onwetend dat hij niet beseft dat hij ooit een keer moet sterven, maar wanneer het bijna zover is, wil hij terug en siddert en huilt*1. Als iemand huilt omdat hij duizend jaar geleden niet leefde, vind je hem een idioot, waar of niet? Wie huilt omdat hij over duizend jaar niet leeft is even dom.
Het komt op hetzelfde neer: je zult niet zijn, je was niet*2. Beide tijden behoren je niet toe. Je bent op één punt geworpen, en je kunt het wel rekken, maar tot waar? Wat huil je nu? Wat wil je? Allemaal verspilde moeite. (…)
Het staat onwrikbaar vast, volgens een grote, Âeeuwige wetmatigheid. Je zult de weg van alle vlees gaan, is dat nieuws voor jou*3? Het is de wet waaronder je bent geboren. Het is je vader overkomen, je moeder, je voorvaders, het treft alle mensen voor jou en na jou. Een onverbreekbare keten, die met geen mogelijkheid te veranderen is, heeft alles verbonden en sleurt alles mee. (…)
En nu kom ik zeker aanzetten met voorbeelden van grote mannen? Een jongen, daarover zal ik je vertellen. Het is het verhaal van een Spartaan, een kleine jongen nog maar. Toen hij gevangen werd genomen, riep hij in zijn eigen Dorische dialect: ‘Ik word geen slaaf!’ en hij maakte zijn woorden waar. Zodra hij zijn eerste vernederende slaventaak kreeg opgedragen – hij moest een kamerpot pakken – beukte hij zijn hoofd tegen een muur kapot.
Zo dichtbij ligt de vrijheid*4, en dan wordt er nog iemand slaaf? Zou je niet liever hebben dat je eigen zoon zo stierf dan dat hij met laks gedrag de oude dag bereikte? Waarom maak jij je dan zo druk, als dapper sterven zelfs is weggelegd voor kleine jongens? Stel, je wilt niet mee. Dan word je meegenomen! Maak je eigen*5 wat nog niet van jou is. Neem de houding van die jongen over, zeg: ‘Ik ben geen slaaf!’
Arme ziel, je bent slaaf van de mensen, slaaf van de dingen, slaaf van het leven! Want leven zonder de moed te sterven, dat is slavernij.
Leren sterven. Brieven aan Lucilius (e-book)
Seneca
Athenaeum
147 blz.
€ 9,99
