U gaat naar het strand en u neemt mee: een zwembroek, een strandhanddoek, een parasol en… een boek. Maar welk boek in hemelsnaam? Een lijstje van filosofische strandlectuur die komende zomer bikiniproof is.
Waaraan moet een filosofisch strandboek voldoen? Om te beginnen mag het niet te zwaar wegen. Laten we eerlijk zijn: de Kritiek van de zuivere rede gaat u niet lezen bij een cocktail. Dan sleurt u die dikke pil mee in uw nu al overvolle strandtas om uiteindelijk na een halve pagina in slaap te soezen. Twee kilo overbodige lectuur. Een beetje kostenefficiëntie mag ook.
Daarnaast is de cover van het grootste belang. Filosofische zonnebaders rekenen elkaar af op het boek dat ze lezen. Een cover is een uitstekend middel om ongenodigde gluiperds af te houden, maar ook om die knappe zongebruinde jongeman (die al dagen bedachtzaam Simone de Beauvoirs De tweede sekse doorbladert) aan te trekken. Aan u de keuze, maar maak ze weloverwogen.
Tenslotte geldt te allen tijde de regel: ‘wat baten kaars en bril als de uil niet zien en lezen wil?’ Neem niets waarvan u al op voorhand weet dat het u niet zal bevallen. Ongemakkelijke waarheden komen vooral des zomers ongelegen. Bovendien is het leuk om aan een rijkelijke avondmaaltijd te vertellen over uw lectuur, maar hou een beetje rekening met het gezelschap. Denkt u dat Peter Singers Animal Liberation een al te heftige en onaangename discussie over veganisme uitlokt, lees het dan niet. Wacht tot het winter is en u helemaal alleen bent. Dat is een beter moment om de wereld te veranderen.
Dit artikel is exclusief voor abonnees
1
Uit het oeuvre van Michel Houellebecq sprak al langer een voorliefde voor het amorele en nihilistische denken. Nu bekent de Franse schrijver in In aanwezigheid van Schopenhauer zijn schatplichtigheid aan de filosoof van het pessimisme, Arthur Schopenhauer. Volgens de Franse pers ontpopt Houellebecq zich zelfs tot een formidabel commentator. Het is een dun boekje – dat is zoals gezegd een groot voordeel – dat toch de filosofische zomerhonger weet te stillen. Maar voor u de donkere wolken van het pessimisme boven uw vakantie voelt hangen, bedenk – waaraan Nietzsche ons herinnert – dat Schopenhauer, ofschoon pessimist, elke dag na het eten fluit speelde.
2
Van de grote woorden en de kleine dingen is een filosofisch sprookjesboek. Kunsthistoricus, activist en filosoof Lieven De Cauter verzamelde een reeks poëtische en persoonlijke miniaturen. Soms beslaan die korte cursiefjes niet meer dan vijf bladzijden. Beter kan het niet. U nipt van uw Cuba Libre, concentreert zich een minuutje of tien op het boek, dommelt gemoedelijk in met een overzienbare filosofische gedachte… en toch heeft u het gevoel dat u werkelijk gelezen heeft. Elk sprookje bevat wel iets om over te dromen. Soms een onverwacht kruimeltje kennis, soms ook een maatschappijkritische noot. (‘s Avonds kunt u die laatste eenvoudigweg lekker voor uzelf houden.)
3
Wat kunt u tijdens deze sportzomer beter doen dan een filosofisch boek lezen over sport? U zal zich erover verbazen hoeveel intelligent denkwerk de Britse filosoof David Papineau in De regels van het spel put uit het weledele balspel. Voorbeeld: in 1994 moest Barbados met twee doelpunten verschil winnen van Grenada om zich te kwalificeren voor de eindronde van de Caribbean Cup. Bij een gelijkspel zou een golden goal de wedstrijd in verlengingen beslissen. De organisatie had bovendien beslist dat dit gouden doelpunt dubbel telde. Barbados scoorde tweemaal, maar in de 83ste minuut maakte Grenada de aansluitingstreffer. Toen bedachten de spelers van Barbados dat het gemakkelijker was om voor het einde een eigen doelpunt te maken en in de verlengingen een doelpunt te scoren dat voor twee gold. Een verdediger trapte de bal dus in eigen doel. Daarop probeerde ook Grenada een eigen doelpunt te maken, zodat Barbados zich niet zou kwalificeren. In de absurde laatste minuten verdedigde Barbados dus zowel het eigen doel als dat van Grenada. De gangbare regels werden helemaal omgegooid. Tegen de geest van de sport? Of juist een hoogstandje van spelinnovatie? Winnen is toch winnen?
4
Blijkbaar zijn er filosofen die weleens op een surfplank staan. Filosoof en surfer Aaron James leidt u in Surfen met Sartre op een vermakelijke toon langs de ‘golven van het leven’ en de maatschappelijke uitdagingen van onze tijd. Let wel: dit boek is alléén geschikt om aan het strand te lezen. Zodra u weer in een strak werkroutine zit, kan al dat vrolijke gedoe over leven in het nu verschrikkelijk tegenstaan.
Waren we bijna het belangrijkste criterium vergeten: u moet het boek gemakkelijk aan de kant kunnen leggen. Op vakantie zijn er vaak leukere dingen te doen dan obsessief lezen. Maar als al dat zonnen, zwemmen, drinken, eten, liefhebben en spelen vervelend wordt, moet het boek als een trouwe reisgezel naar u lonken.
