Zonder grenzen geen vrijheid. Dat is een belangrijk punt van veel filosofen, zoals Georg Hegel, John Stuart Mill en Hannah Arendt. Vrijheid is niet zomaar kunnen doen wat je wilt, maar iets verwerven – ook al betekent dat grenzen stellen, soms onthouding. Vrijheid is niets waard zo lang iemand zich niet ontwikkelt. Studeren, sporten, culturele verdieping, politieke betrokkenheid – het zijn volgens vele denkers allemaal vormen van vrijheidsverwerving. Vrijheid is méér dan hoe Mark Rutte, het ooit omschreef: ‘gewoon op mijn eigen bank zitten’.
Maar wat zegt dit over hoe streng die grenzen moeten zijn? Een strikt monogame relatie is in de praktijk erg moeilijk – uit het jaarlijkse seksonderzoek van Durex blijkt in ieder geval dat een derde van alle verbroken relaties het gevolg is van overspel. Maar experimenten met andere vormen van relaties – vrije liefde, of hipper: polyamorie – leveren vaak weer andere problemen op, zoals jaloezie en verdriet.
Ook politiek leveren strikte grenzen veel discussie op. Ook hier geldt: zonder grenzen geen vrijheid. Zonder een sterke en rechtvaardige staat is die vrijheid namelijk niet gegarandeerd. Maar dat betekent automatisch dat mensen zonder zo’n staat geen vrijheid kennen. Zie de tragedie in Syrië, en de vele vluchtelingen die de grenzen van de Europese Unie oversteken. Zij roepen bij ons veel discussie – en emotie – op: hoe dicht moeten onze grenzen zijn?
We leven in een grenzeloze wereld – denk aan internet, grote financiële markten, verre reizen, exotische producten in de supermarkt – en tegelijkertijd verlangen we dat er grenzen worden gesteld. Om deze gordiaanse knoop enigszins te ontwarren, organiseert Filosofie Magazine op 15 april een Filosofie Nacht met als thema ‘over de grens’. We hopen dat u komt; u steunt dan meteen Amnesty International. Over waarom en hoe, leest u in dit blad een voorproefje op pagina 8, en op filosofie.nl.
Dit artikel is exclusief voor abonnees
