Elize de Mul
Promovendus techniekfilosofie
De dood is doorgaans een ‘dooddoener’ in gesprekken. Maar hoewel in de dagelijkse conversatie genegeerd, loopt hij continu als een soort lugubere motivatiecoach aan de zijde van jongere generaties mee. Hij fluistert in het oor wat zou kunnen zijn, wat zeker nog moet en wat allemaal nog niet is gedaan. Dat niets eeuwig is, en de tijd schaars. Voor het respectabele moderne individu aan wie de twijfelachtige eer vrij te móéten zijn ten dele is gevallen, sporen zijn woorden aan tot springen. In het diepe. Uit een vliegtuig met een stuk stof in een rugzak. Naar een volgende relatie. Of baan. Of studie. Als levenscoach daagt hij je uit om alles uit je aardse tijd te halen, maar maakt hij ook onrustig en krampachtig. Hij maakt het moeilijk gewoon te zijn, te berusten in het moment, je relatie, je baan. Al is hij niet altijd een slechte raadgever, soms loont het hem de rug toe te keren.
Paul van Tongeren
Emeritus hoogleraar Ethiek
De dood negeren? Waarom zijn er zoveel krimi’s en detectives op tv? In hoeveel films en boeken wordt niet gestorven, vermoord of omgekomen? Zijn de meest populaire kermisattracties niet die waarin we een beetje het gevoel krijgen in levensgevaar te zijn? Het lijkt erop dat we de dood juist opzoeken!
Inderdaad, maar we doen dat als het kleine kind uit de gevalsbeschrijving van Freud. Zijn favoriete spel was een speelgoed aan een touwtje, dat hij de box uit gooide en dan aan het touwtje weer terugtrok, daarbij roepend: ‘Fort! Da!’ (Weg! En daar is het weer!). Freud ontdekte dat het kind daarmee op imaginaire wijze probeerde greep te krijgen op het steeds weer weggaan van zijn moeder, alsof hij haar verdwijnen en verschijnen zelf in de hand had.
Wij volwassenen hebben wat minder fantasie en proberen rechtstreeks de dood in eigen beheer te nemen. Mensen negeren de dood niet; ze zoeken hem op, in de hoop greep op hem te krijgen. Vergeefs.
Alicja Gescinska
Politiek filosoof
Onze houding tegenover de dood is erg tweeslachtig. Enerzijds zoeken we de dood voortdurend op, in kunst, literatuur en ontspanning. De dood is een eindeloze bron van fascinatie en inspiratie. Anderzijds proberen we de realiteit van de dood in ons leven te ontlopen. We staan niet al te graag stil bij onze eigen sterfelijkheid of die van onze dierbaren. Gedachten daaraan verjagen we liever. Ik denk niet dat we dit nu vaker doen dan vroeger. Het is een gegevenheid. Montaigne riep zijn tijdgenoten al op om de dood van zijn eigenaardigheid te ontdoen, om te wennen aan de dood en de dood altijd in onze geest aanwezig te houden. Er gaat op een vreemde manier iets verkwikkends van de gedachte aan de dood uit. Voor Montaigne, maar ook voor Spinoza, is de volle acceptatie van de dood een daad van bevrijding. Om ten volle te kunnen leven, moet je de dood omarmen.
Dit artikel is exclusief voor abonnees
Dit artikel op Filosofie.nl is alleen toegankelijk voor abonnees. Met liefde en zorg werken wij iedere dag weer aan de beste verhalen over filosofie. Steun ons door lid te worden voor maar €4,99 per maand.
Log in om als abonnee direct verder te kunnen lezen of sluit een abonnement af.
