De ‘Harry Potter’-reeks staat vol met filosofie.
Dat blijkt uit Harry Potter en de school der wijzen van de Noorse filosofen Jørgen Gaarre en Øystein Sjaastad. Zo is de spookachtige geschiedenisleraar professor Kist goed geschoold in het logisch-positivisme van de Wiener Kreis, omdat hij geen verhalen gelooft die niet met empirisch verifieerbare feiten te controleren zijn. Een gesprek met de auteurs.
Wat is er filosofisch aan de Sorteerhoed?
De Sorteerhoed verdeelt leerlingen in vier groepen. Leerlingen met een sterk rechtvaardigheidsgevoel komen in de groep van Griffoendor, ambitieuze leerlingen in Zwadderich, intelligente leerlingen in Ravenklauw en harde werkers in Huffelpuf. Eerst lijkt het of de Sorteerhoed de leerlingen keurt op basis van deze kwaliteiten en hen zonder inspraak indeelt. Later blijkt dat de Sorteerhoed de eigen wil van de leerlingen kent en deze laat meewegen in zijn beslissing. Wie ambitieus is, maar toch zijn leven wil wijden aan rechtvaardigheid, komt in Griffoendor, niet in Zwadderich. Dit sluit aan bij Sartres idee dat we veroordeeld zijn tot vrijheid. Niemand anders kan keuzes voor ons maken.
En aan de sluipwegwijzer?
De Sluipwegwijzer is een plattegrond waarop Harry kan zien waar ieder persoon in het kasteel zich bevindt. Een kaart is een model van de werkelijkheid. Het bijzondere van Harry’s kaart is dat die direct mee verandert wanneer de werkelijkheid verandert. Dat zet ons aan het denken over de relatie tussen model en werkelijkheid. Filosofische ideeën zijn ook modellen van de werkelijkheid. Hegel zei: ‘Als de werkelijkheid niet overeenkomt met mijn ideeën, dan is dat jammer voor de werkelijkheid.’
Harry Potter en de school der wijzen, J. Gaarre en Ø. Sjaastad, uitg. Bruna, € 16,95
Harm Schoonekamp
