Het ontwaren van analogieën tussen situaties is een van de manieren waarop de mens problemen oplost, zowel in een wetenschappelijke als in een alledaagse context. In essentie, meent Gustaaf Cornelis in Zoeken naar oplossingen, zijn de strategieën van het probleemoplossende denken altijd dezelfde, of het nu gaat om academische vraagstukken of om dagelijkse moeilijkheden. We moeten alleen leren om die kritische manier van denken telkens naar de juiste context te vertalen.
Als docent logica en kennisleer aan de Vrije Universiteit Brussel neemt Cornelis het wetenschappelijke redeneren als uitgangspunt in zijn analyse van probleemoplossend denken. De wetenschap kan zeker niet alles oplossen, maar ze helpt wel degelijk bij het te lijf gaan van allerlei problemen. Cornelis’ onderzoek van de wetenschappelijke methoden en hun omzetting naar het dagelijkse leven bestrijkt zeer diverse domeinen, waardoor Zoeken naar oplossingen veel meer wordt dan een toegankelijk wetenschapsfilosofisch werk. Je steekt een heleboel op over het moeilijk te bepalen onderscheid tussen wetenschap en niet-wetenschap; er bestaat geen consensus over de definitie van ‘wetenschap’, want elke discipline heeft haar eigen methode en de overgang naar niet-wetenschap blijkt gradueel. Daarnaast komt een breed scala aan praktische toepassingen aan bod, ondermeer op het vlak van geneeskunde en ethiek, de methoden van het consulentschap, de informatisering van de maatschappij, de (on)veiligheid van kernenergie, de risico’s van roken en diëten, en de vraag hoe wetenschap te populariseren.
De auteur benadrukt de ambivalentie van vooruitgang: onze bestrijding van problemen genereert nieuwe, vaak ergere moeilijkheden, zoals de verwoesting van de natuur door onze technologie. Cornelis’ visie op de gevolgen van ons probleemoplossend denken is dus nogal somber, maar dat heeft hem er gelukkig niet van weerhouden er een boeiend, zowel filosofisch als praktisch boek aan te wijden.
Zoeken naar oplossingen; inleiding tot het probleemgericht denken, door Gustaaf C. Cornelis, uitg. VUBPress, Brussel 2000, 158 blz., ¦ 26,90/bef.495.
