Home Problemen en oplossingen

Problemen en oplossingen

Newton heeft nooit een appel op zijn hoofd gekregen. Evenmin ontwikkelde Einstein tijdens een tramritje in Zürich in 1905 'plots' de speciale relativiteitstheorie door zich te realiseren dat hij, in vergelijking met een voetganger die in dezelfde richting ging, op relatief kortere tijd het gemeen­schappelijke doel zou bereiken. Over wetenschappelijke ontdek­kingen doen heel wat leuke verhalen de ronde, maar over het algemeen blijken dat historische kwakkels. In werkelijkheid is er meestal geen sprake van het 'eureka'-gevoel: men is al een hele poos moeizaam op zoek naar de oplossing voor een bepaald probleem, en het is vaak door een analogieredenering dat de puzzelstukjes uiteindelijk op hun plaats vallen.

Door Griet Vandermassen op 14 november 2012

Isaac Newton appel boom appelboom

Newton heeft nooit een appel op zijn hoofd gekregen. Evenmin ontwikkelde Einstein tijdens een tramritje in Zürich in 1905 'plots' de speciale relativiteitstheorie door zich te realiseren dat hij, in vergelijking met een voetganger die in dezelfde richting ging, op relatief kortere tijd het gemeen­schappelijke doel zou bereiken. Over wetenschappelijke ontdek­kingen doen heel wat leuke verhalen de ronde, maar over het algemeen blijken dat historische kwakkels. In werkelijkheid is er meestal geen sprake van het 'eureka'-gevoel: men is al een hele poos moeizaam op zoek naar de oplossing voor een bepaald probleem, en het is vaak door een analogieredenering dat de puzzelstukjes uiteindelijk op hun plaats vallen.

04-2001 Filosofie magazine Lees het magazine

Het ontwaren van analogieën tussen situaties is een van de manieren waarop de mens problemen oplost, zowel in een weten­schappelijke als in een alledaagse context. In essentie, meent Gustaaf Corne­lis in Zoeken naar oplossingen, zijn de strate­gieën van het probleemoplossende denken altijd dezelfde, of het nu gaat om academische vraagstukken of om dagelijkse moeilijkheden. We moeten alleen leren om die kritische manier van denken telkens naar de juiste context te vertalen.

Als docent logica en kennisleer aan de Vrije Universiteit Brussel neemt Cornelis het wetenschappelijke redeneren als uit­gangspunt in zijn analyse van probleemoplossend denken. De wetenschap kan zeker niet alles oplossen, maar ze helpt wel degelijk bij het te lijf gaan van allerlei problemen. Corne­lis’ onderzoek van de weten­schappelijke methoden en hun omzet­ting naar het dage­lijkse leven bestrijkt zeer diverse domei­nen, waardoor Zoeken naar oplossingen veel meer wordt dan een toegankelijk weten­schaps­filosofisch werk. Je steekt een hele­boel op over het moeilijk te bepalen onderscheid tussen weten­schap en niet-wetenschap; er bestaat geen consensus over de definitie van ‘wetenschap’, want elke discipline heeft haar eigen methode en de overgang naar niet-wetenschap blijkt gradueel. Daarnaast komt een breed scala aan praktische toe­passingen aan bod, ­ondermeer op het vlak van geneeskunde en ethiek, de metho­den van het consulent­schap, de informatisering van de maat­schappij, de (on)veilig­heid van kernenergie, de risico’s van roken en diëten, en de vraag hoe wetenschap te popularise­ren.

De auteur benadrukt de ambivalentie van voor­uitgang: onze bestrijding van problemen genereert nieuwe, vaak ergere moei­lijkheden, zoals de verwoes­ting van de natuur door onze tech­nologie. Cornelis’ visie op de gevolgen van ons probleemoplos­send denken is dus nogal somber, maar dat heeft hem er geluk­kig niet van weerhouden er een boeiend, zowel filosofisch als praktisch boek aan te wijden.

Zoeken naar oplossingen; inleiding tot het probleemge­richt denken, door Gustaaf C. Cornelis, uitg. VUBPress, Brus­sel 2000, 158 blz., ¦ 26,90/bef.495.

Dit artikel is exclusief voor abonnees

Dit artikel op Filosofie.nl is alleen toegankelijk voor abonnees. Met liefde en zorg werken wij iedere dag weer aan de beste verhalen over filosofie. Steun ons door lid te worden voor maar €4,99 per maand. Log in om als abonnee direct verder te kunnen lezen of sluit een abonnement af.