Het graf en geboortehuis van Friedrich Nietzsche moeten misschien wijken voor bruinkoolwinning.
Twaalf kleine gemeenten in het laagland ten zuidwesten van Leipzig vrezen voor hun voortbestaan. Een van die gemeenten is Röcken, een landelijk dorp van zeshonderd zielen in de deelstaat Sachsen-Anhalt. Röcken is vooral beroemd om één man: Friedrich Nietzsche; hij werd er geboren en ligt er begraven. De reden voor de vrees: dit voorjaar is de Mitteldeutsche Braunkohle AG (Mibrag) klaar met proefboringen. Dan besluit de onderneming waar zij wil gaan graven naar bruinkool, de goedkoopste, maar ook vuilste grondstof voor energiecentrales.
De pastorie waar Nietzsche werd geboren staat er nog en is nog steeds pastorie. In een bijgebouw is een klein museum ingericht, dat informeert over Nietzsches kinderjaren en over zijn verhouding tot het christendom. In de schaduw van het bijbehorende kerkje ligt de filosoof begraven, evenals zijn vader, zijn zus Elisabeth en zijn broer Ludwig Joseph. In de tuin staat een levensgrote beeldengroep van kunstenaar Klaus Friedrich Messerschmidt, die epsioden uit het leven van Nietzsche uitbeeldt.
De kans bestaat dat de complete gedenkplaats zal moeten wijken voor de gigantische graafmachines waarmee Duitsland zijn energiehonger wil stillen. Dat betekent een treurig einde voor het levenswerk van Ralf Eichberg, stichter van de Nietzsche-Gesellschaft in Sachsen-Anhalt. Eichberg las Nietzsche in de DDR min of meer stiekem; de filosoof was in de volksrepubliek niet geliefd. Na de val van de Muur ontfermde Eichberg zich over Nietzsches geboortehuis. Hij is pessimistisch. Nog nooit is het een dorp gelukt de machtige bruinkolenindustrie te weerstaan.
Het ensemble van kerk, geboortehuis en graf zal waarschijnlijk worden verplaatst. Misschien wel naar Naumburg, dertig kilometer verderop, waarheen de familie Nietzsche met de vijfjarige Friedrich verhuisde, en waar zijn moeder hem na zijn collaps in 1990 verpleegde. Mibrag verplaatste eerder al het kerkje van het nabijgelegen Heuersdorf.
Antoine Verbij
Foto ANP
