Onder de titel Changing my mind, vertaald als Voortschrijdend inzicht, biedt de Britse auteur Julian Barnes een korte maar enerverende rit door vijf gebieden van zijn geestelijk leven: herinnering, woorden, boeken, politiek, en leeftijd en tijd. Barnes is nu 79 jaar en vertelt over momenten in zijn leven waarop hij tot een nieuw inzicht is gekomen. Veranderen je gedachten omdat de feiten veranderen, zoals de econoom John Maynard Keynes zei, vraagt hij zich af. Of had de Franse dadaïst Francis Picabia gelijk toen hij zei: ‘Ons hoofd is rond zodat onze gedachten ook een andere kant op kunnen gaan.’ En waar is ons ‘ik’ ten opzichte van al die gedachten? Hobbelt dat zijdelings mee met dan weer de ene, dan weer de andere mening? Zitten we aan het stuur of is het brein eerder een zelfrijdende auto?
Barnes is geen belijdend filosoof. Binnen ‘de filosofie’ zou niemand zich op zijn half speelse, half ernstige wijze buigen over het herlezen van ooit favoriete romans. En welke filosoof zou durven voorstellen om alle oud-Etonians gedurende vijftig jaar te verbieden om minister-president te worden?
Barnes heeft nog meer op zijn politieke verlanglijstje staan: Brexit terugdraaien, anonimiteit op sociale media verbieden, wandelrecht op publieke domeinen, wetgeving rond stervenshulp. En minstens één koninklijk paleis moet een museum worden waarin de slavenhandel wordt belicht, met vermelding van degenen die ervan profiteerden. Hij vindt trouwens dat de hele koninklijke firma na volksraadpleging kan worden opgedoekt. Dat zal niet lukken, maar de monarchie zou ten minste zichzelf moeten bedruipen, en vooral tot op de laatste cent moeten laten zien wat ze uitvreet met al het geld dat ernaartoe stroomt. Het is een typische Barnes-lijst, waarin onder een aantal plaagstoten hier en daar ook een doodsteek voorbijkomt. Het vinnigste citaat komt van Margaret Thatcher. Op de vraag wat zij haar grootste succes vond, antwoordde ze: ‘Tony Blair.’ Au!
De vertaling van Ronald Vlek is voorbeeldig. Hij buigt precies mee met het heerlijk soepele proza van Barnes. Die ter afsluiting over onze meningen zegt: ‘Over het algemeen geloven we liever dat we consequente mensen zijn in plaats van zeewier dat meedeint op de getijdengolven.’
Voortschrijdend inzicht. Beschouwingen
Julian Barnes
vert. Ronald Vlek
Atlas Contact
96 blz.
€ 18,99
