De hedendaagse politiek staat alleen maar in het teken van banengroei en welvaart, zegt Hannah Arendt. Volgens haar is er een gezamenlijk belang om het publieke domein overeind te houden. Om dit duidelijk te maken. gebruikt Arendt de metafoor van een tafel waaraan we plaatsnemen: we kunnen er onze meningsverschillen op tafel leggen, maar tegelijkertijd verbindt de tafel ook diegenen die eraan plaatsnemen.
Voor Arendt is pluraliteit het kenmerk van publiekelijk spreken. Ieder mens in het domein van het handelen neemt een uniek standpunt in. En ook voor ons zelf weten we nooit zeker hoe wij zullen veranderen door het spreken met anderen. Die pluraliteit wil niet zeggen dat we allemaal langs elkaar heen praten. Er is een gezamenlijk belang om het domein overeind te houden, juist omdat we onszelf daarin kunnen laten horen. We zijn verbonden in verscheidenheid. Om dit duidelijk te maken, gebruikt Arendt de metafoor van een tafel waaraan wij plaatsnemen: we kunnen onze meningsverschillen op tafel leggen, maar tegelijkertijd verbindt de tafel ook diegenen die eraan plaatsnemen.
Bij de Oude Grieken vormde deze publieke ruimte een fundamenteel onderdeel van de samenleving, maar tegenwoordig verdwijnt dit domein volgens Arendt steeds meer uit ons bestaan. Daarom waarschuwt zij voor een maatschappij waarin consumeren en produceren een doel op zich wordt: ‘Het hedendaagse streven naar gezondheid en nuttigheid, naar veilig welbehagen en voorspelbaar rendement brengt de klassieke waardering voor het handelen en spreken in het nauw’. Denk tegenwoordig aan politiek die alleen nog maar in het teken staat van banengroei of welvaart. Daarom roept zij ons op ons leven niet slechts te wijden aan een bestaan als zwoegend dier (animal laborans) of als werkende mens (homo faber), maar aan het actieve bestaan (vita activa): het handelen in de openbaarheid.
Volgens Arendt is het bedrijven van politiek van fundamenteel belang voor mensen om een goed leven te leiden. Het spreken is een doel op zichzelf – het heeft geen doel buiten zich, zoals koken een maaltijd tot doel heeft, of bouwen een huis. Wij worden zelf geconstitueerd door het spreken met anderen. Hierdoor vindt de mens zijn ware bestemming in het handelen en is het essentieel voor het een waardevol leven.
Dit artikel is exclusief voor abonnees
