Hermeneutiek

Het woord ‘hermeneutiek’ is afgeleid van het Griekse hermèneutikè technè, dat ‘vaardigheid van het interpreteren’ betekent. Begrip van een tekst is niet enkel afhankelijk van de formulering van een spreker of schrijver; de ontvanger heeft evengoed een belangrijke rol. De hermeneutiek onderzoekt die rol en houdt zich bezig met de interpretatie, oftewel de manier waarop we teksten begrijpen, opvatten of betekenis geven.

De behoefte aan een interpretatieleer ontstaat rond 500 v.Chr., wanneer in het oude Griekenland de meningen over de waarheid van mythen verdeeld raken. De verhalen staan bol van de metaforen en steeds minder mensen geloven dat je die letterlijk kunt nemen of kunt verklaren met natuurfeiten. Als alternatieve manier van interpreteren ontstaat de hermeneutiek: bij vertellingen die feitelijk niet waar kunnen zijn vind je de betekenis niet in de letterlijke woorden, maar ergens dieper verborgen. Zo behouden verhalen hun waarheidsstatus.

Even tussendoor… Meer lezen over de hermeneutiek? Schrijf je in voor de gratis nieuwsbrief:

Wat de betekenis van de hermeneutiek zelf precies is, loopt uiteen per tijd en filosoof. Zo wordt de reikwijdte ervan vergroot met het onderscheid dat de historicus en filosoof Wilhelm Dilthey (1833-1911) maakt tussen de methodes van interpretatie van de natuurwetenschap en de geesteswetenschap – respectievelijk verklaren (erklären) en begrijpen (verstehen). De dominantie van verklaren als interpretatiemiddel maakt dan plaats voor het begrijpen. En waar de hermeneutiek zich via de verklarende interpretatiemethode eerst enkel richtte op klassieke, juridische en Bijbelse geschriften, voegt de begrijpende methode daar nu ook vertellingen, gedichten en krantenartikelen, waarin de subjectieve ervaring centraal staat, aan toe.