‘Gewoon ja of nee zeggen is geen filosofie. Het gaat om lang en diep nadenken’, is het antwoord van Bo op de vraag van de docente wat filosofie is. Op een woensdagmiddag in februari volgen 6 jongens en 2 meisjes uit groep 8 een proefles filosofie. Na de wat algemene introductie gaat het over tijd. Wat is tijd? Als iets drie minuten duurt is dat dan kort of lang? Hoe komt dat? Binnen drie kwartier hebben de nieuwe leerlingen het verschil tussen ‘subjectieve’ en ‘objectieve’ tijd onder de knie en discussieren ze erover. Totdat Rimmer (12) op zeker moment vraagt: ‘Bestaat tijd ook los van mensen?’ En dan gaat de zoemer …
‘Mens-zijn betekent je vroeg of laat afvragen wat tijd eigenlijk is’, schrijft Geert Jan Blanken in zijn recent verschenen Kierkegaard. Een inleiding in zijn werk. In ons leven draait alles om de verhouding tussen tijdelijkheid en eeuwigheid en de manier waarop wij ermee omgaan, meent Søren Kierkegaard. Het meest belangrijke moment in de tijd, het heden, lijkt ons steeds te ontsnappen: de mens leeft voortdurend in de verloren tijd van het verleden, of in de geleende tijd van de toekomst. Echt leven betekent in het nu leven, zegt Kierkegaard, en daarvoor moet je een sprong maken van het verleden naar de toekomst. In het nu zijn is kiezen en je engageren.
Ter gelegenheid van zijn 200e geboortedag (5 mei 1813) is er nu veel aandacht voor Kierkegaard. Op pagina 40 leest u een uitgebreid portret van de geestelijk vader van de existentiefilosofie. Dat engagement waar Kierkegaard over sprak hoeft overigens niet zo groots en wereldomspannend te zijn als het voor de twintigste-eeuwse existentialisten was. In Het begrip angst schrijft Kierkegaard: ‘Iedere generatie heeft haar eigen taak en hoeft zich niet zo verschrikkelijk in te spannen om alles te zijn voor eerdere en latere generaties. En iedere enkeling in zijn generatie heeft, net als iedere dag, zijn eigen kwaad en genoeg met zichzelf te stellen.’ Een appèl dat de afgelopen twee eeuwen moeiteloos heeft overleefd, en nog gemakkelijk aansluiting vindt bij de ervaringen van de 12-jarige jongeren uit de 21e eeuw.
Dit artikel is exclusief voor abonnees
