Home ‘In balans komen kun je oefenen’

‘In balans komen kun je oefenen’

Door Alexandra van Ditmars op 03 december 2019

‘In balans komen kun je oefenen’
Cover van 12-2019
12-2019 Filosofie magazine Lees het magazine

Het Westen kan veel kan leren van chowa, de Japanse wijsheid voor een leven in balans, vindt auteur Akemi Tanaka. ‘Rust is de olie die alles soepel laat lopen.’ 
 

Dit artikel is exclusief voor abonnees

Dit artikel op Filosofie.nl is alleen toegankelijk voor abonnees. Met liefde en zorg werken wij iedere dag weer aan de beste verhalen over filosofie. Steun ons door lid te worden voor maar €4,99 per maand. Log in om als abonnee direct verder te kunnen lezen of sluit een abonnement af.

WAT KAN IK WETEN?

‘Dat niets perfect is. Maar dat is niet erg; er hoeft ook niets perfect te zijn. Als een schaal helemaal gaaf is, brengen Japanners zelfs soms bewust een imperfectie aan. We noemen dat wabi sabi: de schoonheid van imperfectie. Omdat niets perfect is, zal een mens ook nooit helemaal in balans zijn. Maar je kunt er wel naar streven. Om je in balans te kunnen voelen is het belangrijk dat je de wereld ziet zoals hij is, inclusief imperfecties. Chowa is een eeuwenoude Japanse methode om meer balans in je leven te brengen – of dat nu thuis is, op het werk, in je studie of in je persoonlijke relaties. Het kan leiden tot allerlei positieve zaken: een gezonde verhouding tussen werk en privé, in staat zijn om duurzaam lief te hebben, maar bijvoorbeeld ook een schoon en opgeruimd huis. Het woord “chowa” wordt doorgaans vertaald als “harmonie”, maar de Japanse karakters betekenen letterlijk “de zoektocht naar balans”. Die zoektocht gaat door tot aan je dood, maar je zult in de loop van je leven wel steeds beter worden in chowa. Net zoals je moet oefenen om een instrument te bespelen, moet je ook oefenen om meer in balans te komen.’

Beeld Robert Armstrong 

WAT MOET IK DOEN?

‘We moeten harmonie niet als iets passiefs zien, maar als iets actiefs. Vaak denken we bij harmonie aan een denkbeeldig, hemels ideaal en flower- powerslogans uit de jaren zeventig. Maar dat is onterecht. Chowa is op de praktijk gericht. Het is een manier van leven, iets wat je actief kunt doen. In balans komen is hard werken: actief luisteren, actief zoeken naar rust, actief delen, actief bezig zijn met vrede. Een van de belangrijke lessen van chowa is dat we op een openhartige manier een verbinding moeten aangaan met anderen, en moeilijke emoties zoals woede beter moeten leren hanteren. Onze persoonlijke balans zou best eens kunnen beginnen met oog hebben voor het emotionele leven van anderen. We maken allemaal deel uit van hetzelfde emotionele ecosysteem. Als je aan een vergadertafel zit met iemand die witheet van woede is, zal zijn energie ook van invloed zijn op jou en op de sfeer in de ruimte. Dat ecosysteem is vaak nog maar net in balans, net zoals in de natuur het geval is. Je kunt nieuwe, frisse energie in bijvoorbeeld die vergaderzaal brengen door heel anders te reageren dan gebruikelijk. Als die boze persoon iets zegt waarmee je het sterk oneens bent, kun je zeggen: “Ik begrijp dat jij er zo over denkt”, in plaats van meteen in de tegenaanval te gaan. En als iemand je een duw geeft in het openbaar vervoer, kun je als reactie proberen te glimlachen in plaats van diegene een boze blik toe te werpen. Hierbij gaat het er zowel om je eigen woede onschadelijk te maken als om de ander te ontwapenen. Er is een Japans gezegde dat behulpzaam is in dit soort situaties: “Rust is de olie die alles soepel laat lopen.””

‘ De mens maakt deel uit van het ritme van de natuur’

WAT MAG IK HOPEN?

‘Ik hoop dat mensen inzien dat kleine veranderingen kunnen zorgen voor een sfeer van wederzijds respect en daardoor voor meer balans. Een paar seconden langer wachten met antwoorden, bijvoorbeeld, dan normaal kan al verschil maken. In het Westen hebben mensen vaak de neiging snel te reageren in een gesprek. Soms lijkt het zelfs alsof ze wachten tot ze weer aan de beurt zijn om iets te zeggen, in plaats van dat ze werkelijk een dialoog voeren. In Japan rekent men erop dat er pauzes vallen tijdens vergaderingen, omdat iedereen wordt geacht actief te luisteren. Daarbij richt je je aandacht eerder op wat de ander te zeggen heeft dan op je antwoord. En je neemt de tijd om je eigen passerende gedachten rustig te observeren. In gesprekken met geliefden is dit natuurlijk minstens zo belangrijk.’

WAT IS DE MENS?

‘Het Japanse woord voor “zelf” is ji-bun, wat letterlijk “het zelfdeel” betekent. Een mens is niet louter een los individu, maar onderdeel van een groter geheel. Dat zie je ook terug in het Japanse karakter voor “mens”: het bestaat uit twee lijntjes, die samen een soort vorkbeen vormen. Deze twee eenvoudige pennenstreken doen me denken aan een krachtig chowa. Want chowa is ook: inzien dat we niet alleen zijn en dat we afhankelijk van elkaar zijn. Net zoals die twee lijntjes leunen we op elkaar. Onze balans vinden heeft ook te maken met anderen helpen om hun balans te vinden. Maar het is ook belangrijk om in te zien dat het niet alleen om ons mensen gaat. Wij zijn weer onderdeel van een groter geheel: de natuur. Dat zal altijd zo blijven, ongeacht hoeveel plastic we gebruiken of hoeveel tijd we doorbrengen in steden van beton en staal. Zoals alle natuurlijke zaken zullen wij uiteindelijk vergaan. We hoeven daar niet bang voor te zijn. De mens maakt deel uit van het ritme van de natuur, en dat is niet iets om te vrezen, maar juist mooi.’