Het is niet de wetenschapper, maar de moderne kunstenaar die ons iets leert over onze waarneming.
Volgens de Franse filosoof Maurice Merleau-Ponty is onze waarneming fundamenteel in onze omgang met de wereld. Maar het is verkeerd om te denken dat we alles van onze waarneming te weten komen wanneer we onze ogen openen.
De wereld van de waarneming, die zich aan ons openbaart door onze zintuigen, lijken we op het eerste gezicht het beste te kennen. Zij onthult zich omdat we er op vanzelfsprekende wijze gebruik van maken in ons leven en we hebben geen instrumenten of berekeningen nodig om toegang tot haar te krijgen. Om werkelijk tot haar door te dringen lijken we slechts onze ogen te hoeven openen en het leven op ons af te laten komen. Dit is echter een totaal verkeerde voorstelling van zaken.
Om de waarneming werkelijk te leren kennen, moeten we eerst alles wat we erover denken te weten afbouwen. Zo kunnen we ontdekken welke verborgen aannames erin schuilen. Hiervoor moeten we ons richten tot de kunstenaar.
Het behoort tot de verdiensten van de moderne kunst en het moderne denken dat zij ons de wereld laten herontdekken waarin we leven maar die we altijd neigen te vergeten.
Met deze moderne kunst doelt hij op stromingen als het impressionisme, expressionisme, kubisme en pointillisme. Deze stromingen breken de gebruikelijke manier van representeren af om verborgen fundamenten te openbaren.
Merleau-Ponty heeft een serie radio-lezingen gegeven over zijn filosofie. Deze lezingen zijn gebundeld in het boek De wereld waarnemen.
Dit artikel is exclusief voor abonnees
