Een bevriend filosoof die me in wijsheid ver achter zich laat, heeft me eens toevertrouwd zijn rijbewijs te hebben ingeleverd, omdat hij niet in staat was zich te beheersen in het verkeer. Zodra hij een gaspedaal onder zijn voet voelde, verloor hij zijn verstand.
Hier zijn duidelijk twee intelligenties aan het werk. Maar ik zou niet weten welke ik het slimst vind: de intelligentie die de verleiding voorkwam, of de intelligentie die niet sterk genoeg was om de verleiding te weerstaan.
Volgens François de La Rochefoucauld (1613-1680), een van mijn lievelingsdenkers, klaagt iedereen over zijn geheugen, maar niemand over zijn verstand.
Het zegt eigenlijk alles over de omstandigheden waarin een intellect zijn werk moet doen, en het relativeert onmiddellijk het imponerende concept intelligentie. Hoe intelligent wezens ook zijn, onder invloed van schaamte, angst, liefde, luiheid, genotzucht, gezondheid en geluk wordt uiteindelijk hun lot bezegeld.
La Rochefoucauld wees er voortdurend op dat het ons meestal niet ontbreekt aan de intelligentie om de ingewikkeldste problemen op te lossen. Het verstand is sterk genoeg, maar wij zijn niet sterk genoeg om zolang verstandig te blijven. Intelligentie, ik durf de dooddoener haast niet op te schrijven uit angst dom over te komen, is er in vele soorten en maten.
Is een dier intelligent? Dat vraagt nota bene een mensendier. Niet allemaal, denk ik dan. Alles wat met geestkracht in staat is zichzelf en de wereld te veranderen zouden we intelligent kunnen noemen. Dat zegt nog niets over het schone, het goede of het ware van hun resultaten.
Ik zou daarom graag van de gelegenheid gebruik maken om ouders op te roepen hun kinderen op allerlei manieren uit te dagen, opdat ze de kans krijgen heel veel soorten intelligenties te oefenen. Maar in alle gevallen vraag ik de ouders genoegen te nemen met een zesjescultuur. Cijfers toetsen vooral het geheugen en niet het verstand.
Nog één tegelwijsheid dan: ‘De behoefte om slim te lijken verhindert ons vaak het te worden.’ Doe er je voordeel mee.
Op de collegedag Dan maak je maar zin op 25 juni 2025 buigen Coen Simon en drie andere sprekers zich over de zin en onzin van het leven. Klik hier voor meer info en tickets.
