Home Het verlangen naar transcendentie

Het verlangen naar transcendentie

23 februari 2016

Deze seculiere tijd heeft een gevoel van existentiële eenzaamheid tot gevolg, zo stelt filosoof Roger Scruton. We verlangen naar verlossing, het heilige.

Dat verlangen vindt zijn oorsprong in transcendentie: ‘Het is dat waardoor alle mensen verlangen. Een ander perspectief, waar we verenigd kunnen worden met het eeuwige en het sacrale.’ Transcendentie laat zich volgens Scruton echter moeilijk uitleggen.

‘Het is precies dat wat je niet kunt beschrijven. Het idee is dat er een ander gezichtspunt op de wereld mogelijk is dan dat van ons beperkte schepselen, en in dat gezichtspunt wordt de hele wereld gerepresenteerd. Niet alleen de kleine delen die we verklaren in termen van elkaar, maar als een geheel. In die visie van het geheel kunnen wij mensen ook op een andere manier verschijnen, niet als een toevallig product van de geschiedenis, maar als iets noodzakelijks: we zijn gered van ons toevallige bestaan; we moeten bestaan, het is goed om te bestaan, zo is zelfs verlossing mogelijk.’

De wetenschap bedreigt volgens Scruton het gevoel van transcendentie. De wetenschap is immuun voor alle andere ideeën, maar die andere ideeën zijn niet leeg of nutteloos. Zo ligt ook ons idee van de mens onder vuur.

‘Jij en ik zijn personen. Personen handelen in vrijheid; ze nemen verantwoordelijkheid, ze gaan een relatie met elkaar aan, waarbij ze uitgaan van de vrijheid van de ander. In ons contact reiken we voorbij het fysieke naar het subject dat naar ons kijkt, waar we contact mee hebben. Als je mensen beschrijft vanuit het standpunt van de natuurwetenschap, zul je dat concept “persoon” niet gebruiken. Dat tart immers alle uitgangspunten van de wetenschap. De wetenschapper beschrijft de mens eerder als dier, een wezen dat gehoorzaam is aan wetten die we nog niet hebben ontdekt. In die beschrijving ontbreekt een cruciaal feit, namelijk dat we personen zijn die vrij handelen en verantwoordelijkheid nemen voor hun daden. Dat schema van beschrijven mag niet verdwijnen uit ons dagelijks leven, want zonder die dingen kunnen we niet leven.’

Toch vindt Scruton niet dat we de wetenschap helemaal moeten ontvluchten om de mens te begrijpen.

Dit artikel is exclusief voor abonnees

Dit artikel op Filosofie.nl is alleen toegankelijk voor abonnees. Met liefde en zorg werken wij iedere dag weer aan de beste verhalen over filosofie. Steun ons door lid te worden voor maar €4,99 per maand. Log in om als abonnee direct verder te kunnen lezen of sluit een abonnement af.
Geen abonnee? Bekijk de abonnementen Log in als abonnee