Waar komt de protestbeweging van de gele hesjes vandaan en wat willen de demonstranten zeggen? De taal mag populistisch zijn, het onbehagen is reëel, internationaal en nog lang niet voorbij.
Rond het begin van de crisis van de ‘gele hesjes’ was de filosoof Alain Finkielkraut te gast bij talkshow C à vous. Eerder was er sprake geweest van gewelddadige confrontaties tussen demonstranten en de politie op de Champs Elysées. Maar het was nog vóór de geweldsgolf die Parijs een week later zou overspoelen en die de regering deed overwegen de noodtoestand af te kondigen.
Finkielkraut wierp zich op als sympathisant van de beweging. De gele hesjes waren ‘de verliezers van de globalisering’, zei hij. Niet alleen leden ze onder de economische onzekerheid die het gevolg van vrijhandel was, ook gingen ze gebukt onder de culturele onzekerheid ten gevolge van migratie. De gele hesjes, aldus de conservatieve filosoof, vormden de ‘achtergrond van alle vooruitgangsdenken’.
Daarop confronteerde de presentator hem met een wensenlijst, zoals die de ronde doen onder de talloze Facebook-groepen die zich rekenen tot de beweging. Een raadgevend referendum, verhoging van het minimumloon, bescherming van de Franse industrie. Het document werd begeleid door de volgende tekst: ‘Afgevaardigden van Frankrijk, wij delen u hierbij de richtlijnen van het volk mede, aan u om ze tot wet te maken.’ Of Finkielkraut dat onderschreef. Dat deed hij niet. ‘Het volk spreekt niet met één stem’, zei hij, ‘nooit, want de democratie, c’est cela, het is een pluraliteit. Wat we zien is een déél van het volk.’
‘Maar we horen elke dag mensen uit naam van “het volk” spreken’, riposteerde de presentator.
‘Dan hebben ze ongelijk’, antwoordde Finkielkraut. En: ‘Sommige politici doen het ook, maar als we doorgaan op die lijn eindigen we met één volk en één leider – fascisme – en dat zou het einde van de parlementaire democratie betekenen.’
Tekst loopt door onder afbeelding
Illustratie: Gijs Kast
Later, tijdens Répliques, zijn eigen interviewshow op France Culture, zou Finkielkraut het nog eens nadrukkelijk herhalen. Het volk? Dat was een pluralité. Het leek een terzijde, maar de goede verstaander wist: in deze tijd van populisme was het een statement. Hier werd partij gekozen.
Dit artikel is exclusief voor abonnees
