Home Het Experiment: Kwantummechanica als game

Het Experiment: Kwantummechanica als game

Door Carolien van Welij op 29 januari 2019

Het Experiment: Kwantummechanica als game
Cover van 02-2019
02-2019 Filosofie magazine Lees het magazine

Voor een proef moesten de meetinstellingen random zijn. Hoe is dat mogelijk? Met de menselijke vrije wil.

‘Op het kleinste niveau lijkt de wereld zich “indeterministisch” te gedragen: volgens de wetten van de kwantummechanica berust het gedrag van minuscule deeltjes op willekeur. Of bestaat er een diepere theorie met verborgen variabelen die het gedrag van deeltjes toch kan voorspellen? Die discussie bestaat al vanaf het begin van de kwantummechanica’, zegt filosoof Victor Gijsbers. ‘Natuurkundige John Bell bedacht een procedure om te testen of er verborgen variabelen aan het werk zijn: de Bell-testen. Voor al deze experimenten is willekeurigheid in de meetinstellingen vereist. Maar waar haal je die vandaan als de willekeurige grondslag van de wereld ter discussie staat? Bell stelde dat de menselijke vrije wil het meest willekeurige is wat we kennen. Voor het eerst hebben wetenschappers nu een Bell-test uitgevoerd op basis van menselijke keuzes. Honderdduizend gamers speelden tegelijk online een spelletje. De willekeurige nullen en enen die zij genereerden, bepaalden de meetinstellingen. Ook deze Bell-test toonde aan dat de deeltjes niet gedetermineerd zijn – precies zoals de kwantummechanica voorspelt.

Dit experiment laat zien hoe relevant de filosofische discussies over de vrije wil zijn voor de natuurkunde. Deze wetenschappers nemen voor dit experiment aan dat er een vrije wil is. Maar is dat wel zo? En betekent een vrije wil dat een mens onvoorspelbaar is? Als je dit onderzoek serieus neemt, moeten filosofen eerst die twee vragen beantwoorden. En ja, wellicht zijn ze daar nog wel even mee bezig.’

Dit artikel is exclusief voor abonnees

Dit artikel op Filosofie.nl is alleen toegankelijk voor abonnees. Met liefde en zorg werken wij iedere dag weer aan de beste verhalen over filosofie. Steun ons door lid te worden voor maar €4,99 per maand. Log in om als abonnee direct verder te kunnen lezen of sluit een abonnement af.