Wat verward kwam ik thuis na een discussie over het werk van Ayn Rand met veel van haar aanhangers. Ik bewonder de romans van deze Amerikaanse schrijfster, maar ik heb geen hoge pet op van haar filosofie. Als zij andere filosofen bepreekt, zijn haar teksten banaal en verward, en getuigen ze van een groot gebrek aan kennis van de wijsbegeerte. Mijn filosofische collega’s weigeren daarom over het algemeen om haar serieus te nemen. Omdat ze haar filosofische systeem van het objectivisme meeslepend in met name haar zeer invloedrijke roman Atlas Shrugged uitwerkt, betreur ik dit gebrek aan interesse, hoewel ik het wel kan begrijpen. Door niet met haar in discussie te gaan, bespaar je jezelf als filosoof veel ergernis.
Dit artikel is exclusief voor abonnees
Een van de mysteries uit Atlas Shrugged is altijd de naam geweest van de utopische gemeenschap in de bergen van Colorado die zij beschrijft: Atlantis. Waarom koos Rand deze zeer symbolische naam uit de utopische traditie voor haar eigen ideale leefgemeenschap? Sinds Plato in de Critias het mythische, ten onder gegane rijk van Atlantis heeft beschreven, spookt de herinnering hieraan door de utopische literatuur. Het bekendst is natuurlijk Het nieuwe Atlantis, de technocratische utopie van Francis Bacon uit de zeventiende eeuw.
Rand had een gruwelijke hekel aan Plato. Waarom koos ze dan toch de naam Atlantis? Mijn objectivistische gesprekspartner Yernaz Ramautarsing had geen antwoord op mijn vraag. Wel bleek dat hij, net als zijn objectivistische vrienden, hoogst ongelukkig was met de Nederlandse titel van Rands roman: De kracht van Atlantis. Rand zou haar benaming toevallig hebben gekozen en je moest hier geen titel op baseren.
Juist omdat ik de romans van Rand hoog heb, geloof ik niet dat ze zomaar een naam uit haar duim zoog. De helden uit haar boek zijn Atlas-figuren. In navolging van de mythologische Atlas dragen zij de wereld. Haar hoofdpersoon John Galt is de perfecte Atlas. Rand kan bij Plato hebben gelezen dat Atlas de eerste koning van Atlantis was. Waarom dan niet de gemeenschap waarvan John Galt de onbetwiste leider is Atlantis dopen?
Met enige kennis van zaken – maar nogmaals: als het om filosofische teksten gaat, is die bij Rand goeddeels afwezig – had zij kunnen weten dat koning Atlas van Atlantis niet dezelfde is als de Titaan die het hemelgewelf draagt. Gewoon een vergissing dus. Hoe simpel mijn verklaring ook lijkt, zowel bij de objectivisten als bij de vele deskundigen die over Rand schreven, heeft bij mijn weten nog niemand durven opperen dat zij ook hier van haar onkunde getuigt.
