Home Filosofen Anne Conway
Anna Maria van Schurman
Vorige

Anna Maria van Schurman

Anne Conway

Anne Conway

14 december 1631 - 23 februari 1679
Anselmus van Canterbury
Volgende

Anselmus van Canterbury

Quote

““Alle Materie is Geest en Leven volgens haar eigen Natuur, en bezit tegelijkertijd Kennis, Gevoel, Liefde, Verlangen, Vreugde en Verdriet.””

Anne Conway is één van de weinige vrouwen uit de zeventiende eeuw die een filosofisch werk heeft gepubliceerd. Omdat ze een vrouw was mocht ze niet naar de universiteit. Haar broer, die aan de Universiteit van Cambridge studeerde, regelde dat ze filosofielessen kreeg van de filosoof Henry More. Zo maakte Conway kennis met de filosofie, en in het bijzonder het dualisme van Descartes. Op latere leeftijd leerde ze de filosoof Francis Mercury van Helmont kennen, die haar in aanraking bracht met de Kabbala en de Quakers, twee religieuze stromingen.

Religie speelde een grote rol in het leven van Conway. Dit blijkt ook uit haar postuum gepubliceerde werk, Principles of the Most Ancient and Modern Philosophy, waarin ze voornamelijk religieuze argumenten geeft voor haar filosofische theorieën.   

In de Principles uit ze kritiek op het dualisme van Descartes. Volgens zijn dualisme is er een scheiding tussen de ziel (het onstoffelijke) en het lichaam (de materie). Al het lichamelijke is passief: materie heeft een ziel nodig om te kunnen bewegen. Maar Conway betoogt juist dat alles bezield is en dat het onderscheid tussen lichaam en geest niet kan bestaan. Voor haar is passiviteit een slechte eigenschap, en omdat God alles naar zijn perfecte evenbeeld heeft gecreëerd, moet materie wel actief en bezield zijn. Ze schrijft: ‘Hoe zou het kunnen dat dode materie door God gemaakt is, zoals lichaam en substantie? God maakt geen dode materie, want hij is het oneindige Leven’.

Hiermee bood ze ook een tegenhanger aan het mechanistische wereldbeeld van Descartes. Volgens dit wereldbeeld kan alles verklaard en begrepen worden aan de hand van natuurwetenschappelijke wetmatigheden. Conway keek daarentegen niet naar de wereld als een mechanisch geheel. Haar wereldbeeld was religieus: alle materie heeft de mogelijkheid te streven naar het evenbeeld van God, of het nu gaat om een mens, een dier of een steen. Ze schreef dan ook met veel liefde en respect over dieren en de natuur, terwijl andere filosofen van haar tijd de natuur en dieren eerder opvatten als radartjes in een grote machine. 

Conway heeft, naast haar kritiek op het dualisme, ook kritiek op het monisme van haar tijdgenoot Spinoza. Spinoza stelt dat God en de natuur hetzelfde zijn. God staat volgens hem niet bovenaan een hiërarchie. Maar Conway houdt wel een hiërarchie aan in haar gedachtegoed: God staat bovenaan en communiceert via de tweede laag, Jezus, met de onderste laag, alle materie op aarde. Spinoza’s pantheïsme was volgens haar tegenstrijdig met religie omdat het de verheven plaats van God in het universum miskent.

Geïnspireerd door Anne Conway

Gottfried Leibniz