Iedereen gaat op een andere manier om met de tijd. De een leeft vooral in het verleden, de ander kijkt steeds uit naar de toekomst. Hoe zit dat met u? Doe de test en ontdek met welke filosofen uw houding overeenkomt.
(1) U hebt hoofdpijn en wacht terwijl een bruistablet oplost in een glas water. Wat doet u ondertussen?
+ Helemaal niets; u hebt immers hoofdpijn
– U roert met een lepel in het glas om het proces te versnellen
= U wordt blij van het esthetische schouwspel van het oplossen
(2) Als u aan iets oneindigs denkt, dan denkt u…
– Aan de wijdte van de open zee
= Aan een cirkel
+ Aan een getallenreeks
(3) Bij een sollicitatiegesprek antwoordt u op de vraag ‘Waar ziet u zichzelf over vijf jaar?’als volgt:
+ Waarheidsgetrouw met uw eigen carrièreperspectief
– Met een voorbereid verhaal, omdat u gelooft dat dat uw kansen zo groot mogelijk maakt
= U weigert vriendelijk de vraag te beantwoorden, omdat u niet gelooft in een zelf dat steeds stabiel blijft en omdat u niet zo lang vooruitplant
(4) Al vier uur zit er iemand tegenover u in de trein die zwijgend uit het raam staart. Dat maakt u…
+ Zo onrustig dat u opstaat en op zoek gaat naar een andere zitplaats
– Zeer bedroefd; deze persoon heeft duidelijk ernstige problemen
= Nieuwsgierig; hier zou u ook graag toe in staat willen zijn
(5) U ziet de zon roodgloeiend in zee zinken. Uw eerste gedachte is:
– Snel, een foto maken!
+ Over een miljoen jaar zal de zon nog zo ondergaan
= Wat mooi dat ik dit mag meemaken
(6) Uw pizza-afhaalservice heeft een geldteruggarantie als de pizza 30 minuten te laat is. Na 45 minuten gaat de bel.
+ U neemt de pizza aan, maar weigert vanwege de garantieregeling te betalen
= U betaalt en rept met geen woord over de garantie
– U vraagt waarom de bezorger te laat is
(7) Een goede vriend vertelt dat hij nu alle zeven delen van Prousts meesterwerk Op zoek naar de verloren tijd heeft gelezen. Hoe reageert u hierop?
+ U rekent in stilte uit hoe lang dat wel niet moet hebben geduurd
= U neemt zich voor in de vakantie de eerste twee delen te lezen
– U zoekt het Wikipedia-artikel van het werk op
(8) Dood zijn stelt u zich als volgt voor:
– Zoals het was voor u werd geboren
= Als een tijdloze, donkere leegte
+ Zoals uw leven nu is, maar dan aangenamer
(9) Hoe oud wilt u minstens worden?
= Minstens 70 jaar
+ Minstens 85 jaar
– U noemt liever geen getal, omdat u de kwaliteit van het leven niet in jaren meet
(10) Een kleuter vraagt: ‘Hoe laat is het op de zon?’ U antwoordt:
+ Net zo laat als het nu op aarde is
– U legt uit dat er geen uren op de zon zijn
= U geeft eerlijk toe dat de vraag u boven de pet gaat
(11) Met de uitspraak van de Britse filosoof Alfred North Whitehead dat ‘kennis niet langer houdbaar is dan vis’ bent u…
– Het helemaal eens
+ Het helemaal niet eens
= Het eens noch oneens, maar u neemt zich voor de uitspraak te onthouden voor een passende gelegenheid
(12) Uw partner kijkt al een halfuur naar een detectiveserie. U nestelt zich naast hem/haar en…
– Vraagt wat er tot dan toe is gebeurd
+ Maakt zich luid druk om het absurde verhaal
= Blijft stil en probeert de serie zo goed mogelijk te volgen
(13) Een volkomen vrij weekend maakt u…
= Gelukkig
+ Depressief
– U maakt geen onderscheid meer tussen weekdagen en weekenden
(14) Om te kunnen zwemmen in extreem koud water hanteert u de volgende strategie:
+ U maakt eerst uw bovenlichaam en benen nat en gaat dan langzaam het water in
= U springt soepel van de steiger
– U staat lang te twijfelen aan de waterkant en gaat dan terug naar uw ligstoel
(15) U hebt een afspraak met een vriend gemaakt. Deze vriend is altijd op tijd. Wat doet u?
= U arriveert ook op het afgesproken tijdstip
+ U staat zichzelf toe maximaal vijftien minuten later te komen
– U wordt zenuwachtig van mensen die altijd op tijd zijn. Daarom zegt u op het laatste moment af
(16) U plant uw grote zomervakantie…
+ Minstens zes maanden van tevoren
= Niet eerder dan zes maanden van tevoren
– In de zomer gaat iedereen weg, dus u werkt liever door
(17) U wacht op een zeer belangrijke e-mail. U…
– Checkt uw mail om de dertig seconden
+ Verstuurt talloze volslagen zinloze e-mails aan vrienden en bekenden
= Maakt een lange wandeling zonder smartphone
(18) Het oudste meubelstuk dat u in huis hebt is…
+ Ouder dan 50 jaar
= Ouder dan 150 jaar
– Ouder dan 250 jaar
(19) Bij feesten van goede vrienden vertrekt u in de regel…
= Als een van de eersten
+ Als de eerste grote groep opstapt
– Als een van de laatsten
(20) Wat denkt u van het middagdutje?
= Zou ik graag vaker doen
+ Dat is iets voor kleuters en ouden van dagen
– Iets van vroeger
(21) Hoe bepaalt u de ideale kooktijd van uw ontbijteitje?
– Met een eierwekker
= Op gevoel
+ Door steeds op de klok te kijken
(22) Op een verjaardag waarin u een kroonjaar bereikt, krijgt u van een vriend een fles kostbare Franse wijn uit uw geboortejaar cadeau. U…
= Stelt voor de fles onmiddellijk te ontkurken en in goed gezelschap leeg te drinken
+ Neemt zich voor de fles bij uw volgende kroonjaar te openen
– Begint een discussie over de vraag waarom wijnen met de jaren beter worden
(23) Welke uitdrukking past het best bij u?
– Tijd is geld
= Vroeger was alles beter
+ Alles op zijn tijd
(24) In de laatste seconden van het jaar…
+ Telt u hardop af
– Trekt u zich terug om u te bezinnen
= Houdt u de hand van uw geliefde stevig vast
Stap 1: Bepaal uw Kairos-Chronos-quotiënt
De vragen met de oneven nummers geven uw Kairos-Chronosquotiënt aan. Kairos en Chronos zijn twee Griekse goden. Kairos is een jongeling met een bijna geheel kaalgeschoren hoofd en vleugels op zijn schouders. Kairos belichaamt de onmiddellijke, vluchtige tijd van het gunstige moment, de tijd die een mens bij de hoorns moet vatten. Chronos daarentegen is een oude man, die de Grieken vaak met een sikkel en een zandloper afbeeldden. Hij staat voor een trager tijdsbesef, dat zich aanpast aan het ritme van de natuur. Als u bij de vragen met oneven nummers het symbool – hebt aangekruist, mag u dat waarderen met 1 punt. Het antwoord = levert 0 punten op en het antwoord + –1 punt. Uw KairosChronos-quotiënt is het totale aantal punten dat u voor de oneven vragen hebt gescoord.
Stap 2: Bepaal uw Toekomst-Verleden-quotiënt
Uw Toekomst-Verleden-quotiënt bepaalt u aan de hand van de even nummers. Dit quotiënt geeft uw houding weer tegenover het verleden, het heden en de toekomst. Hebt u bij de vragen met de even nummers gekozen voor een antwoord met het symbool – , dan is dat antwoord 1 punt waard. Koos u voor = , dan krijgt u 0 punten. Een keuze voor + is -1 punt waard. Uw Toekomst-Verleden-quotiënt staat gelijk aan de som van alle punten die u bij de vragen met een even nummer hebt gescoord. Als u beide coëfficiënten te weten bent gekomen, kunt u uw positie en uw tijdtype bepalen op de onderstaande matrix. In deze matrix staat de verticale lijn voor het Kairos-Chronosquotiënt en de horizontale voor het Toekomst-Verleden-quotiënt.
Welk tijdtype bent u?
Beschrijving van de tijdtypen
Gefeliciteerd! U denkt net zo over de tijd als de filosofen van het Avondland. Net als voor Aristoteles en Kant is de tijd voor u iets wat zich van punt tot punt van het verleden naar de toekomst beweegt. Alles wat gebeurt laat zich volgens u ordenen in een ‘hiervoor’ en een ‘hierna’. U ziet uw eigen biografie als een weg en de geschiedenis van de mensheid als het streven naar ‘vooruitgang’. Als u niets te doen hebt, verveelt u zich. De tijd ‘doodslaan’ met zinloze dingen vindt u maar niets. Aan de andere kant bent u ook niet geneigd tot overdreven haast, maar denkt u in lange perioden en oriënteert u zich op veranderingen in de natuur. Het begrip ‘duurzaamheid’ speelt een centrale rol in uw denken. Uw favoriete instrument om de tijd te meten is de zandloper. U houdt van duidelijk gestructureerde dagen zonder verrassingen.
MELANCHOLISCHE FATALIST
Uw verhouding tot de tijd is niet zonder problemen. U worstelt met de vraag waarom de toekomst goed zou zijn. U bent van mening dat de toekomst onveranderlijk vastligt. Uw filosofische kroongetuige voor deze opvatting is de Griekse logicus Diodorus Chronus, die al in de derde eeuw logisch bewees dat alles wat gebeurt niet anders had kunnen verlopen. Misschien begrijpt u zijn argument op zichzelf niet zo goed, maar diep in uw hart voelt u dat hij gelijk heeft. Er is voor u ‘niets nieuws onder de zon’ (Prediker 1:9). U ziet geen persoonlijke vrijheid tot handelen. Op uw goede momenten zorgt deze zekerheid ervoor dat u ontspannen bent en openstaat voor alles wat komen gaat. Maar op donkere dagen denkt u dat het leven zinloos is. Bovendien zal het niet best eindigen, met de dood, waaraan u vaak denkt. In het algemeen neigt u ertoe om de blik naar achteren te richten. Het adagium van Kierkegaard ‘Het leven laat zich slechts achterwaarts begrijpen, maar moet voorwaarts worden geleefd’ hangt u ten volle aan, hoewel u er in praktische zin weinig aan hebt.
HECTISCHE NOSTALGICUS
Pas op! U leidt een leven op de inhaalstrook – en zelfs als spookrijder. Steeds wordt u door de angst gedreven dat u iets wezenlijks hebt gemist. U ziet de ontwikkeling van de wereld als iets dat onvoorspelbaar is en gelooft helemaal in het absolute toeval. Daarom had alles, vanaf het prilste begin, ook anders kunnen zijn. U bent het eens met Augustinus. Volgens hem had de wil de toekomst, het heden de behoedzaamheid en het verleden de herinnering – en die laatste is bepalend voor uw levensinstelling. U denkt nog lang na over uw prestaties. Dat geeft uw karakter diepte, maar u bent hierdoor wel chronisch ontevreden. De paar rustige avonduren die u per week hebt, brengt u door met het googelen van oude schoolgenoten. U begrijpt precies hoe Gottfried Wilhelm Leibniz zich voelde toen hij schreef: ‘Als ik wakker word heb ik al zoveel ideeën dat de dag niet volstaat om ze allemaal op te schrijven.’
PROACTIEVE ACTIONIST
U bent de held van deze tijd: u juicht het draadloze turbokapitalisme toe. U bent als Jean-Paul Sartre: ook u ziet uw bestaan als een eindig ontwerp. Uw toekomst is een reeks van onuitputtelijke mogelijkheden. U poetst uw tanden onder de douche en ondertekent alleen met uw initialen. Mentaal bent u 24/7 online en een first things firststicker siert uw mountainbikehelm. New York is uw lievelingsstad. Als filosofisch zegsman van uw tijdsgevoel voert u Hippocrates op: ‘Kort is het leven, lang is de kunst – en het juiste moment is vluchtig.’ Of Erasmus van Rotterdam: ‘Stelt u zich ten slotte de volgende vraag: wat hebt u van uw leven gemaakt? Wat u gedaan had willen hebben, doe dat dan nu!’ Ware woorden, die u leest in de vliegveldlounge op uw iPad, voordat u met een schok in een zoete power nap van twintig minuten valt. ’s Nachts droomt u niet meer.
MEDITATIEVE GELUKSVOGEL
U hebt de hoogste trede van kennis bereikt. U bevindt zich in een voortdurende dieptemeditatie. ‘Flow’ is uw tweede naam. U erkent wat de tijd in wezen is: de illusie van voortdurende afleiding. Voor wie, zoals u, helemaal in het moment leeft, is er helemaal geen tijd. Er is alleen het geluk van het eeuwige nu. Zoals mystici van Plotinus tot Meister Eckhart en Schopenhauer zeiden: ‘Er is maar één heden en dit heden is er altijd: want het is de enige vorm van het eeuwige zijn…’ In metafysische zin gaat deze ervaring zelfs nog een stap verder. De Britse filosoof C.D. Broad schreef er al over: ‘Als het heden verleden wordt, gebeurt er eigenlijk niets anders dan dat aan de hele wereldgeschiedenis een nieuwe, frisse ervaring wordt toegevoegd. Het verleden is net zo werkelijk als het heden […] De totaalsom van alles wat bestaat stijgt dus constant.’ En u weet dat u elk moment een deel van dit steeds rijker wordende proces bent! Maar ook voor u zal op een dag het laatste uur slaan, want niemand is in staat de tijd te weerstaan. Zoals ook het oude spreekwoord zegt: ‘Alle uren verwonden, het laatste doodt!’ Wat uit deze enige menselijke zekerheid volgen moet, wisten de wijzen al in de Oudheid: Carpe diem! Geniet van de dag, van het moment. Dat is het werkelijkste wat u ooit zult meemaken.
Dit artikel verscheen oorspronkelijk in Philosophie Magazin. Vertaling Florian Jacobs.
Dit artikel is exclusief voor abonnees
