Een vrij mens houdt zich niet meer aan het stramien van een afgezaagde roman. Jacques de fatalist en zijn meester toont in komische scènes de opkomst van de vrije mens.

Ruim twee eeuwen voor Ayaan Hirsi Ali aankondigde een Shortcut to Enlightenment te schrijven voor moslims, stelde Denis Diderot zijn Encyclopedie samen. De zeventien delen tekst en elf delen met illustraties worden samen wel beschouwd als hét boek van de Verlichting, die de mens wilde bevrijden uit zijn onmondigheid en onderdanigheid. De Encyclopedie trapt zachtjes, soms hard, aan tegen dogma’s, geeft inzicht in de geheimen van de wetenschap en de filosofie en moet daardoor, boven alles, leiden tot geluk.